موسسه فرهنگی هنری شهرستان ادب
Menu
به قلم حمیدرضا شکارسری

یادداشت حمیدرضا شکارسری بر «زن بي قرار» سروده «سمانه عابدينی»

28 دی 1395 19:18 | 0 نظر
Article Rating | امتیاز: 5 با 2 رای
یادداشت حمیدرضا شکارسری بر «زن بي قرار» سروده «سمانه عابدينی»

شهرستان ادب به نقل از صبح نو: در نقد مجموعه شعر يا بهترست بگويم كتاب شعر «زن بي قرار» آيا ما دنبال يافتن مفهوم بي قراري يك زن بي قراريم يا چگونگي نمايش بي قراری يك زن بي قرار ؟

شايد اين پرسش پيش بيايد كه اين دو نوع بياني چه تفاوتي با هم دارند ؟ 

در نوع اول در واقع اين «چه گفتن» است كه تفسير مي شود و در نوع دوم اين «چگونه گفتن» است كه تحليل مي گردد . اگر متن منتقد را به تفسير چه گفته ها رهنمون دارد ، متن محتواگراست و ماهيتی نثري دارد اما اگر متن منتقد را به تحليل چگونه گفته ها فراخواند ، متن به فرم متوجه است و ماهيتی ادبی دارد . 

«سمانه عابدينی» در مجموعه شعر خود تقريبا به تمامي تلاش كرده است كه بي قراری يك زن بي قرار را به نمايش بگذارد . از آنجا كه تمام آثار در پی اين هدف چيدمان شده اند پس مي توان مجموعه شعر او را يك كتاب شعر خواند . كتابي با موتيو يك زن عاشق مغموم تنهای جدامانده كه نقش زنی اجتماعی و شاد را بازی مي كند . در كل كتاب شايد تنها يك بار بتوان اين زن را تا حدی شاد و اميدوار ديد . تازه هنوز هم اندوهی را در خود پنهان دارد :

نمي خواهم با اين زمستان خسيس/ هم آغوش شوم / و عكس بيندازم / با ابرهايی كه در بارانی ام / پنهان كرده ام / با خورشيدی كه نمي تاباندم / مي خواهم جوانه بزنم / از بهار تو سربرآورم / و تابستان / ميوه هايم / در هوای رسيدن تو باشند

اما چرا اشعار اين كتاب ما را به تحليل چگونه گفتن ها مي خواند تا تفسير چه گفتن ها ؟

«عابدينی» در تمام اين كتاب به دنبال آشنايی زدايی از زبان روزمره و بيانی تازه است . اين   آشنايی زدايی از صورت زبان انجام نمي شود بلكه به غريبه گردانی واقعيت های جهان می پردازد . به عبارت ديگر مخاطب با زباني به ظاهر روزمره حرف هايي فراتر از روزمرگي ها روبرو     مي شود . اين استراتژي در واقع راهكاري براي آفرينش شعر نو آزاد است . شعري كه به جاي  جذابيت هاي آوايي در پي هنجارگريزی های معنايی در يك متن مخيل است . اين شعر با درونه ای مخيل با دكلماسيون نثر خلق می شود و گاه تا آنجا پيش می رود كه اصلا دكلماسيون نمی خواهد و كاملا نثری خوانده می شود (مثل اشعار احمدرضا احمدی) شعر «سمانه عابدينی» اما هنوز دكلماسيون دارد و از موسيقی يا هارمونی درونی كاملا بهره مند است :

صورتت را به جای ساعت / به ديوار می چسبانم / وقتی عقربه ها به لبانت می رسند / بايد از خواب برخيزم / وقتی به گوش هايت / بايد در اداره باشم / وقتي روي چشمانت می ايستد / من به خواب رفته ام

اين پريشانی ذهنی در واقع اجرای بی قراری ست و نه گفتن آن . اين نمايش يك زن بی قرار است و نه نوشتن از او . 

فرم در شعرهای اين كتاب فرم هاي بسيار ساده است و از حد تكرار سطرها و ساخت های زبانی فراتر نمی رود و به همين ملاحظه شعرهايی ساده محسوب می شود . شعرهايی با روابطي روشن و مضاميني شفاف كه تلاش ذهنی چنداني برای درك و فهم نمی طلبد :

كودكم با اخبار بشكه های نفت / كشتی می سازد / و يا / با ارزها و دلارهای از سكه افتاده / هواپيمايی می سازد و به شهرهای دور می فرستد / كاش می توانستم به او بگويم / من اين اخبار باطله را / تنها براي پاك كردن شيشه آشپزخانه / كنار گذاشته ام

بيان روايی شعرها نيز به اين شفافيت افزوده است چرا كه روايات غالبا خطي اند و از تعليق و گسست فاصله گرفته اند . نقطه شروع و پايان شعرها معمولا شروع و پايان روايتی هستند شعر را شكل داده است . رواياتی كه به دليل ساختار خطي ، از گذشته شروع و سرراست به حال می رسند و اساسا نوستالژيكند :

به چيزی دست نزن / تاری اين تصوير / نه از شماره عينك من است / نه از لنز دوربين تو / اين تصوير متعلق به سال ها دور است / كه حالا وقتي نگاهش مي كنم / از آن همه شباهت / تنها انگشتان كشيده زني باقي مانده اسش / و لب هاي مردی / كه آخرين كلماتش را نمي شنوم

با اين همه اين توجه به درونه نبايد شاعر را از برونه ی زبان غافل كند و به كارگير زبان را با اشتباهاتی نامنتظره همراه نمايد كه هرگز قابل گذشت و بخشش نيست . مگر نه اين كه شاعران پاسداران زبانند ؟

"دوستي كه قصدی از دشمنی دارد" عبارتی نادرست است (دوستی كه قصد دشمنی دارد)

به قفسه كتاب هايم فكر مي كنم / به سينه ام / كه مدام سرفه می كند (سينه سرفه نمی كند)

و تاريخ به 313 نيمه تقسيم شود ("نيمه" ، نصف هر چيزست و به كاربردن آن به جای "تكه" غلط است)

تمام مسافران زني می شود كه زودتر می رسد (به كار بردن فعل مفرد "می شود" براي نهاد جمع "مسافران" نادرست است هرچند فعل مفرد "می رسد" درست است چون به نهاد مفرد "زن" بر می گردد)

و موارد پرشماری از اين دست كه در هر صورت به اعتبار كتاب لطمه وارد می نمايد . و چه حيف است !


کانال شهرستان ادب در پیام رسان ایتا کانال بله شهرستان ادب کانال تلگرام شهرستان ادب
تصاویر پیوست
  • یادداشت حمیدرضا شکارسری بر «زن بي قرار» سروده «سمانه عابدينی»
امتیاز دهید:
نظرات

Website

تصویر امنیتی
کد امنیتی را وارد نمایید:

در حال حاضر هیچ نظری ثبت نشده است. شما می توانید اولین نفری باشید که نظر می دهید.