داستان دیگری از براتیگان در شهرستان ادب بررسی شد

جلسه کارگاه داستان شهرستان ادب در روز یکشنبه 12 دی با محوریت داستان «اوراق فروشی کلیولند» اثر براتیگان از کتاب «یک درخت، یک صخره، یک ابر» برگزار شد. سپس آقای محمد قائم خانی داستان «چرا سم نمی زنی؟» را خواندند و اعضای جلسه به بررسی و نقد این داستان پرداختند.
 
در بخش اول جلسه، آقای اسطیری با برشمردن ویژگی های داستان پست مدرن چون مرکزیت گریزی، زبان طنزآمیز و به هم ریختگی ماجراها و غیره، براتیگان را یکی از نمونه های اصلی داستان های پست مدرن برشمردند. کار او آنقدر خاص و ویژه است که در مقدمه کتاب صید ماهی قزل آلا در آمریکا، از ظهور گونه جدیدی در کنار رمان نویسی با عنوان براتیگان نویسی یاد کرد. او با تبدیل «صید ماهی قزل آلا در آمریکا» به شیء، شخصیت و عناصر دیگر، همه انگاره های مرتبط با یک داستان گویی مرسوم را به هم می ریزد. البته او در کتاب «پس باد همه چیز را با خود نخواهد برد» که آخرین اثر اوست، کمی از فضاهای قبلی فاصله می گیرد و روایت منسجم تری ارائه می دهد. او از پیشروان نسل بیت در ادبیات داستانی و معترض فضای حاکم بر کشور آمریکاست. مبنای زیباشناختی این نسل، نوعی از رومانتیسیم است. نثری شاعرانه که البته با بازیگوشی و مسخرگی و هجو همراه است. نقد آنها به این مسأله کلی در آمریکاست که نظام حاکم بر ایالات متحده، همه ساحات زندگی انسان را فروختنی کرده و جایی برای تصمیم گیری افراد باقی نگذاشته است، جز در محدوده بسیار کوچکی از زندگی شخصی که به امور خصوصی بپردازد. در این داستان هم اوراق فروشی جایی برای جمع کردن پاره هایی از زندگی همراه با خوشبختی پولدارهاست که حالا مستعمل شده و بی استفاده مانده است. قشر فرودست با این امید به اوراق فروشی می رود که خوشبختی مستعمل دسته دوم دیگران را بخرد و در تکه هایی از رویای آمریکایی شریک شود. در ادامه مجید قیصری عنوان کرد که البته این شراکت صرفا از طریق تخیل انجام می شود. یعنی برای عده زیادی در آمریکا، رویایی آمریکایی صرفا امری خیالی است و اثری از آن در واقعیت نیست. او به این نکته اشاره کرد که داستان هایی از این نوع، تکرارشدنی نیستند و رفتن به سمت آنها، به کپی برداری منتهی می شود، چون چیز بکری در همان قد و قامت از آب در نمی آید. آقای موسوی نیا اوراق فروشی را محل جمع آوری اشیاء طبیعی یا چیزهایی از گذشته می داند، چیزهایی که انسان امروزی دیگری به آنها دسترسی ندارد. داستان سراسر انتقاد است از انسان امروز به خاطر چیزهای مهمی که از دست داده. انتقاد به زندگی ای مبتنی بر سود که اقتصاد حرف اول و آخر را در آن می زند. موسوی نیا این قصه را در کنار سه قصه دیگر (آکسولوتل اثر کورتاسار، گزارش اثر بارتلمی و مارپیچ اثر کالوینو) از آثار برجسته داستان معاصر کتاب «یک درخت، یک صخره، یک ابر» دانست که بدون پیرنگ و حتی طرح، تنها شناسنامه شخص نویسنده را درون خود دارد. به همین دلیل فهم چنین داستان هایی، از فهم ایده های ذهنی نویسنده و حتی اطلاعات زندگی او جدا نیست. در نهایت مجید قیصری به این موضوع اشاره کرد که نویسندگان نیاز به شالوده شکنی در ذهن خود دارند. نویسنده ها به راحتی در معرض تکرار قرار می گیرند. در کنار کتب بالینی که عموما شاهکارهای کلاسیک کهن ما هستند، باید کتاب هایی در دسترس نویسنده وجود داشته باشند که او را از دایره تکرار خلاص کنند. کتاب های براتیگان به خاطر نگاه شاعرانه اش، نویسنده را از فرسودگی نجات می دهد و از طریق آشنازدایی ذهن وی را تیز می‌کند. در نهایت قیصری عنوان کرد که این داستان ها متعلق به سی چهل سال قبل است و نویسنده موفق در جهان امروز، نویسنده ای قصه گوست که البته می تواند از عناصر دوره های متعدد استفاده کند.

در بخش دوم جلسه داستان کوتاه «چرا سم نمی زنی؟»، نوشته  محمد قائم خانی خوانده شد. داستان «چرا سم نمی زنی؟»، با محوریت حفظ محیط زیست، در فضای شمال ایران می گذرد. آقای قیصری مولفه پرداخت به داستان های آپارتمانی را از آفت هایی دانستند که گریبان گیر داستان امروز شده است و ضمن برشمردن ویژگی خوب این قصه که مولفه های زیست بوم را در خود دارد بر وجود قصه به عنوان عنصر ازلی داستان تاکید کردند . دوستان دیگری که در کارگاه حضور داشتند نیز با برشمردن نکاتی در باب پیرنگ و زبان و تعلیق اثر به بحث و گفتگو درباره این داستان پرداختند. 

کارگاه شهرستان ادب، هر هفته در روز یکشنبه ساعت 15 در محل موسسه برگزار می گردد.