حلقه‌ی داستان، به وقت افغانستان

شهرستان ادب: دومین جلسه‌ از حلقه‌ی داستان شهرستان ادب سال ۱۳۹۳، در آخرین روز از فروردین‌ماه در محل موسسه‌ی شهرستان ادب برگزار شد. در این جلسه، داستان کوتاهی از داستان‌نویس جوان افغانستانی، آقای خداداد حیدری، با عنوان یوسف

خوانده‌شد و مورد نقد و بررسی قرارگرفت. این داستان در بخش داستان سایت شهرستان ادب قابل دسترسی است. پس از خوانش داستان توسط خداداد حیدری با لهجه‌ی دلنشین دری، علی‌اصغر عزتی‌پاک، نویسنده و مدیر دفتر داستان شهرستان ادب، ضمن تشکر از حیدری،  مضمون‌پردازی او را مخصوصا در ابتدای داستان خوب توصیف کرد اما رهاکردن مضمون را از جایی به بعد، نقطه‌ی ضعف آن دانست. نویسنده‌ی رمان آواز بلند، هم‌چنین شخصیت‌پردازی‌ها را تاحدی نامشخص خواند و از نامطلوب بودن اطلاعات ردوبدل شده در گفت‌وگوهای داستان انتقاد کرد.

سپس محمدقائم خانی، نویسنده و از کارشناسان دفتر داستان شهرستان ادب، ضمن بیان این‌که ادبیات افغانستان فرصتی برای نجات زبان فارسی از یک‌دستی و تکرار است، پس از ستایش زبانِ داستان یوسف خاطرنشان کرد که اطلاعاتِ کمِ دیالوگ‌ها و ابهام مکان و زمان می‌تواند به ارتباط‌گیری مخاطب با داستان ضربه بزند؛ در حالی‌که تلمیح کلی داستان به حضرت یوسف این امکان را برای آن به وجود می‌آورد که مفاهیم عمیقی را ایجاد کند.
مجید اسطیری، که دستی در داستان کوتاه دارد و مجموعه‌ی داستان «تخران» از او به چاپ رسیده‌است، به بحث درباره‌ی پیش‌داستان‌ها در این داستان کوتاه پرداهت. کارشناس دفتر داستان شهرستان ادب عقیده‌ داشت مادامی که پیش‌داستان تاثیری در نمود رفتاری شخصیت‌ها نداشته‌باشد، فایده‌ای برای داستان ندارد و این یکی از نقاط ضعف این داستان است. اسطیری هم‌چنین، طرح کلی داستان را مناسب قالب داستان کوتاه ندانست و به قابلیت این طرح برای داستان بلند شدن اشاره کرد.
از بحث‌های جذابی که در این حلقه‌ی داستان درگرفت، بحث درباره‌ی واژگان فارسی و خوانش متفاوت بسیاری از آن‌ها در زبان گفتاری و نوشتاری افغانستان بود که با ورود آقای محمدسرور رجایی، داستان‌نویس، شاعر و فعال مطبوعاتی افغانستانی‌زبان به گرمای آن افزوده‌شد.
رجایی، با اشاره به اینکه زبان در افغانستان ایستا بوده‌است و حاکمان نیز علاقه‌ای به رشد زبان فارسی نداشتند، تفاوت بسیار زیاد میان زبان فارسی دری که در افغانستان رایج است و زبان فارسی رایج در ایران را توجیه نمود. ایشان سپس اظهار داشت که سی‌ سال جنگ در افغانستان، همان‌طور که همه‌ی زیرساخت‌های کشور را از بین برد، بر زبان هم تاثیرات بسیاری گذاشت که اگر همت مردم نبود، اکنون زبان فارسی دری کاملا از بین رفته‌بود؛ به عقیده‌ی ایشان، تاثیر دیگری که جنگ بر زبان افغانی داشت، خشونتی است که به واسطه‌ی بی‌رحمی‌هایی که بر زبان وارد آمده، در آن ریشه دوانده است. همان‌گونه که در تاجیکستان این اتفاق افتاد و پس از اشغال تاجیکستان توسط انگلیس‌ها، مردم برای مدت مدیدی به زبان انگلیسی صحبت می‌کردند. اما پس از اینکه زبان تاجیکی در کنار زبان انگلیسی دارای هویت شد و دوباره مردم شروع به صحبت با آن کردند، اتفاقی که افتاد این بود که مردم می‌توانند فارسی صحبت کنند اما توانایی خواندن آن را نداشتند. ایشان راهکار هم‌اندیشی مسئولین سه کشور ایران، افغانستان و تاجیکستان برای انتخاب واژه‌های خوش‌کاربردتر به نسبت واژه‌های مترادف و نهادینه‌کردن این واژه‌ها را برای حل این مشکل پیشنهاد نمود.

رجایی در اشاره به فضای ادبی افغانستان افزود، عده‌ای از نویسندگان افغانی بودند که با استفاده از همین زبان و البته قوت نویسندگی خودشان توانستند داستان‌های قوی‌تری بنویسند و به زبان‌های مختلفی در دنیا ترجمه شود، اما متاسفانه عده‌ای از جوانان افغانی هستند که اصالت زبان فارسی دری را نادیده گرفتند و همین منجر به افول این زبان در بخش ادبیات می‌شود. به عقیده‌ی ایشان علت اصلی این افول، کاهش ارتباط ادیبان و شعرای ایرانی و افغانی با یکدیگر است. این در حالی‌است که این رشد را ما در دهه‌ی هفتاد به خوبی می‌توانیم مشاهده کنیم و دلیل اصلی این رشد، افزایش رابطه‌ی ادیبان هردو کشور با یکدیگر بوده‌است.

این فعال ادبی همچنین وعده‌هایی امیدوارکننده در مورد نمایشگاه کتاب به حاضرین در جلسه دادند که یک مورد از این برنامه‌ها، برگزاری 7 برنامه‌ی فرهنگی منسجم در هفت روز هفته است که یکی از این برنامه‌ها در مورد مطبوعات مهاجرین است. در پایان ، ایشان سی و یکمین شماره از مجله‌ی باغ که برای کودکان افغانی منتشر می‌شود را در اختیار حاضرین قرار دادند.
سپس، سیدحسین موسوی نیا، کارشناس گروه داستان شهرستان ادب، چند برنامه از برنامه‌های این گروه در اربیهشت‌ماه را در اختیار حاضرین در جلسه قرار دادند که جلسه‌ی نقد و بررسی کتاب «روی موج ۱۴» نوشته‌ی زهره عارفی و سفر یک‌روزه برای داستان‌نویسان از جمله‌ی این برنامه‌ها بود. خاطرنشان می‌شود اطلاعات دقیق در مورد این برنامه‌ها، به اطلاع خواهد رسید.
این جلسه با حضور آقایان مهدی پورحسینی، خداداد حیدری، محمد قائم‌خانی، مجید اسطیری، سیدحسین موسوی‌نیا، علی‌اسغر عزتی پاک، محمدسرور رجایی و خانم‌ها مظاهری، ناصری و داسگر در ساعت 19:30 به پایان رسید.