گفتاری از سید ابوطالب مظفری درباره کتاب «درختان تبعیدی»
دیگر زمانِ پژوهش های تخصصی درباره شعر افغانستان فرارسیده است
28 مهر 1392
17:45 |
0 نظر
|
امتیاز:
4.6 با 5 رای
شهرستان ادب: «سید ابوطالب مظفری» از برجسته ترین شاعران و همچنین مهمترین چهره های نقد و پژوهش در ادبیات افغانستان است. در یک تماس تلفنی نظر ایشان را درباره کتاب «درختان تبعیدی» جویا شدیم.
شهرستان ادب: در مورد درختان تبعیدی میخواستیم نظر شما را بدانیم. در مورد ضرورت انجام این نوع کارها و فضای کلی شعرها در این مجموعه.
ابوطالب مظفری: شعر معاصر افغانستان در این سالها با چاپ کتاب و مجموعههای شعری و همین طور چاپ شعرهای خوب و گزیده شعرهای شاعران خاص یک سیر خوبی را طی کرده بود؛ یعنی آن چیزی که درباره معرفی ادبیات یک کشور لازم است انجام شده بود و چاپ این مجموعهها تا حدودی طی شده بود و یک آشنایی مقدماتی با این شعر انجام شده بود. فکر میکنم رسیده بود به موقعی که باید یک سیر تخصصی تر و بهتری را طی بکند، مثل همین کتاب درختان تبعیدی که معرفی غزل معاصر است و کارهایی از این دست. از این جنبه کار به موقع و خوب و لازمی بود. چون ما تا الآن 5-6 تا مجموعه شعر معاصر افغانستان داشتیم که از هر نوع شعر آمده بود در آن؛ اما کار تخصصی روی یک حوزه مثل شعر سپید یا غزل و از این دست نشده بود. به گمانم جا داشت که همچنین اتفاقاتی صورت بگیرد که درختان تبعیدی خوشبختانه روی برجستهترین قالب شعری افغانستان که غزل باشد دست گذاشت و یک کار خیلی خوب را ارائه داد. این اولین ویژگی این کار بود.
ویژگی دوم که وقتی من این کتاب را خواندم متوجه شدم آن سلیقهی جوانی بود که تدوین این کتاب نقش داشت. هم آقای مؤدب و هم آقای قاسمی هر دو از شاعران جوان و خوشسلیقه و نوگرای ما هستند؛ یعنی آقای مودب هم شعر سپید و آزاد میگویند هم کلاسیک و آقای قاسمی هم همین طور. این سلیقهی نوگرایی و پسند و انتخاب و گزینش خاص از غزلها هم به هر حال به گمانم جالب بود؛ یعنی به نوبهی خودش کار را بهتر و چهرهی نوتری داده است.
ویژگی سوم که خیلی لازم است در این روزها به چاپ کتاب توجه بشود کیفیت چاپ است. کتابهایی هست که چاپ میکنند ناشرها ولی هیچ به کیفیت و زیبایی و آن فرم هنری کار توجه نمیکنند؛ اعم از حروفچینی و قطع و جلد و اینها. اینها توی بحرانی که شعر درگیر آن هست و مخاطب کم دارد یک مقدار مقصر هست، یک مقدار که چه عرض کنم؟! خیلی مقصر هست. این جنبه خیلی مفید بود که من دیدم در این کتاب با خوشسلیقگی خیلی خوبی کار شده بود؛ بنابراینها این سه ویژگی را خیلی خوب این کتاب داشت؛ اما میرسیم به اینکه دربارهی به هر حال شاعرانی که انتخاب شده بود و نوع گزینش شاید حرفهایی هم باشد که اینجا جای مطرح کردنش نیست و نیاز به وقت مفصلتری دارد؛ که البته ممکن است آن مطلب در مورد هر کتابی طرح بشود. بعضی از شاعران جا داشت در این کتاب باشند و نیستند؛ و بعضی شاعرانی که خیلی تازهکار بودند و شناختهنشده بودند در این کتاب کار داشتند که البته همین هم میتواند جنبهی قوت کار به حساب بیاید. چون حداقل سه چهار تا شاعر را برای خود من معرفی کرد که من قبلاً از آنها شاید کاری نخوانده بودم. به هر حال هر دو جنبه هست؛ یعنی هم ممکن است این تازهکارها آسیب بزنند به موفقیت کتاب و همان مقدار هم میتواند مفید باشد به عنوان چهرههای تازهتر؛ اما در مجموع کار خوب و لازمی بود.
شهرستان ادب: آقای مظفری! این کتاب چقدر میتواند آینهی تمامنمای شعر افغانستان باشد؟ مخصوصاً ادبیات داخل افغانستان که شما اگر دوست داشتید دربارهاش صحبت بکنید که آیا درست است که از مفاهیم و ادبیات دینی و مثلاً عاشورایی فاصله گرفتهاند و رو به ادبیات سکولار آورده اند.
مظفری: در مورد بخش اول سوالتان که گفتید آینهی تمام نما باید عرض کنم که هیچ کاری آینهی تمام نما نیست و نمیشود ادعا کرد. خصوصا که این کار بیشتر به جوانها پرداخته بود و آن هم از یک دایرهی زبانی جدیدتری. لذا نمیتوان گفت این کتاب نمونهی غزل افغانستان هست. چون بعضی غزلسرایانی که مقداری از این شاعران که در این کتاب هستند شناخته شده تر هستند رد این کتاب نیستند. پس نمیشود گفت یک مجموعهی کامل از غزل افغانستان هست. گذشته از آن تعداد زیادی از غزلسرایان که کارهای کلاسیک هم دارند در این کتاب کارشان نیست. چون ظاهراً بنای دوستان بر جوانگرایی بوده است. چون من دیدم بعضی از غزلسرایان در این کتاب نیستند و پیش خودم گفتم شاید حتما قصدشان جوانگرایی بوده است؛ بنابراین آن ادعای تمام و کمال بودن را که نباید داشته باشیم در کارها؛ اما در مورد بخش دوم صحبت شما باید بگویم که بله، روند شعر داخل افغانستان مقداری با ایران متفاوت است در مجموع. ما باید تفکیک قائل بشویم بین شعر شاعران مهاجر در ایران و آنهایی که در داخل افغانستان هستند و آن طیف گسترده ای که در کشورهای اروپایی هستند. اینها قاعدتاً شعرشان توی یک دایرهی ارزشی نمیتواند باشد. هرکدام برای خودشان یک فضای تازه ای دارد. این یک نکته است که باید در نظر داشت؛ و یکی هم اینکه در افغانستان از لحاظ قوم و قبیلگی یک دستی ایران را ندارد. لذا این شعری که ما در ایران داریم ممکن است در آنجا نباشد و قید دیگری داشته باشد؛ اما من در مجموع این را قبول ندارم که آن طیف از شاعرانی که کار عاشورایی و مذهبی و شعرهای ایینی میگفتند کمتر شده باشند.
گفت و گو از جواد شیخ الاسلامی
نظرات
در حال حاضر هیچ نظری ثبت نشده است. شما می توانید اولین نفری باشید که نظر می دهید.