موسسه فرهنگی هنری شهرستان ادب
Menu
با حضور اسماعیل امینی، علی‎محمد مودب و میلاد عرفان‎پور

میزگرد در روزنامه جام جم: هوای شعر انقلاب آفتابی است

29 اسفند 1393 14:44 | 0 نظر
Article Rating | امتیاز: 5 با 1 رای
میزگرد در روزنامه جام جم: هوای شعر انقلاب آفتابی است

شهرستان ادب به نقل از جام جم: هفته گذشته اردوی ادبی بانوان شاعر با عنوان «آفتابگردان‌ها» به همت موسسه فرهنگی شهرستان ادب برگزار شد و جمعی از شناخته‌شده‌ترین چهره‌های ادبیات و هنر متعهد کشورمان در این اردوی سه روزه حضور داشتند.

اردوی ادبی آفتابگردان ها در یکی دو سال اخیر به مهم ترین جریان شناسایی و پرورش رویش ها و جوانه های ادبیات انقلاب تبدیل شده است، جریانی که توانسته با الگوبرداری از آنچه در دهه های گذشته توسط نهادهای خصوصی و ادبی اجرا شده فرصتی را در اختیار جوانان شاعر و نویسنده در گوشه و کنار ایران قرار دهد تا حتی اگر در دورافتاده ترین و محروم ترین نقطه این سرزمین زندگی می کنند از نظر و راهنمایی های استادان ادبیات روزگارمان بهره مند شوند.

برگزاری اردوی آفتابگردان های بانوان فرصت و بهانه ای شد تا پای صحبت های سه چهره از سه نسل مختلف ادبیات انقلاب بنشینیم تا آنها از ویژگی های جریانی بگویند که به تعبیر رهبر انقلاب، امروز سبکی ادبی و دارای شناسنامه برای خودش شده است.اسماعیل امینی، شاعر، طنزپرداز و دبیر جشنواره بین المللی شعر فجر همراه با علی محمد مودب، مدیر شهرستان ادب و میلاد عرفان پور، شاعر جوان کشورمان مهمان جام جم بودند و پای صحبت های آنها نشستیم.

آفتابگردان اسم با مسمایی است. داشتم فکر می کردم چرا آفتابگردان، چون آفتابگردان گلی است که به سمت آفتاب رو می کند. اگر بخواهیم ریشه این نام را بجوییم، باید نسبتش را با آفتاب جستجو کنیم. اگر بخواهیم این پرسش را شاعرانه مطرح کنیم باید بپرسیم آفتابی که امروز ادبیات ما به آن نیاز دارد از کدام سمت طلوع می کند و براساس چه مولفه هایی باید آن را بجوییم تا آفتابگردان ها را به آن سمت هدایت کنیم؟ شما در شهرستان ادب چه آفتابی را می جویید و می خواهید نشان دهید؟

علی محمد مودب: ما در موسسه شهرستان ادب نوجوانان و جوانانی را می جوییم که گرایش به ادبیاتی دارند که نسبت وسیعی با ادبیات گذشته ایران دارد. ادبیات ایران در طول قرن ها با آفتاب نسبت مشخصی داشته است. «الله نورالسماوات و الارض». نوری که از آسمان می آید. نسبت ادبیات ما با آسمان و آفتاب مشخص و روشن است. امروز بخصوص در ادبیات انقلاب، وضع شعر آفتابی است. شاید در دوره ای به خاطر تنش ها و مواجهه با مدرنیسم و وسایل و تجهیزات تکنولوژی فضا تاریکتر بود، اما امروز فضا آفتابی است و گرایش به سمت ادبیاتی وجود دارد که عدالتخواهی را بر مبنای توحید و توحید را در کنار عدالت و انسان را با مبدا و معاد می جوید و پرسش های انسان را در همان سال های گذشته ادبیات جستجو می کند که «آمدنم بهر چه بود». خود آفتابگردان هم در ادبیات معاصر نماد شناخته شده ای است. این نماد در شعر بزرگان روزگار ما خوب پرداخته شده و پیشینه خوبی دارد. در شعر بزرگانی مانند شفیعی کدکنی و م.موید و قیصر امین پور و نسل بچه های انقلاب که با آفتاب و آفتابگردان کار داشتند، این را بخوبی می بینیم. بچه های نسل جدید شعرشان نسبت های روشنی دارد با آفتابی که ما می جوییم.

چقدر این روند ادامه مسیری است که مثلا در اوایل انقلاب در نهاد تازه تاسیسی مثل حوزه هنری شاهد بودیم؟ در آنجا چهره هایی بودند که جوانانی مانند قیصر امین پور، سیدحسن حسینی، ساعد باقری و... هم به آنها پیوستند. در ادامه همین چهره ها به پارک شهر و بعد به دفتر شعر جوان رفتند. چقدر این پیشینه برای شما الگو بوده است؟

علی محمد مودب: دوره های ما با تجربه های قبلی شباهت هایی دارد و البته تفاوت های خاص خودش را هم دارد. مثلا میلاد عرفان پور خودش، هم در دوره های آموزش و پرورش بوده و هم دفتر شعر جوان و الان هم ما را در موسسه شهرستان ادب کمک می کند. شاید او بهتر بتواند درباره این تفاوت ها صحبت کند.

میلاد عرفان پور: من از سال های دانش آموزی در کنگره ها بوده و در ادامه در دفتر شعر جوان هم بودم و سپس تجربه حضور در بسیاری از جشنواره های کشور در اواخر سال های دهه 80 را داشتم. بنا به این تجربه ها و همین طور صحبت هایی که با دیگران داشتیم، به این نتیجه رسیده بودیم نهادی که به طور جدی، مستمر و برنامه ریزی شده به آموزش و پرورش جوانان شاعر بپردازد، الان کمتر وجود دارد. این طور شد که دوره های تربیت شاعران انقلاب اسلامی «آفتابگردان ها» از سال 89 شروع به کار کرد. سال 90 ـ 89 اولین دوره «آفتابگردان ها» بود. در آن سال در حد یک موسسه تازه تاسیس که توانش کمتر از امروز بود، تبلیغات کردیم. برای شناسایی استعدادها به صورت سینه به سینه از همه شاعرانی که در نقاط مختلف کشور استعدادهایی را می شناختند پرس و جو کردیم و افرادی معرفی شدند. یادم هست با حدود صد نفر از استعدادهای خانم و آقا کار را شروع کردیم. رفته رفته دوره ها تکمیل شد تا به امروز رسید که دوره چهارم برگزار می شود.

در این دوره ها دقیقا چه اتفاقاتی صورت می گیرد؟

میلاد عرفان پور: در این دوره آموزش و همچنین کارکرد پرورشی مهم ترین وجهی است که ما مد نظر داریم. خیلی از جشنواره ها صرفا همایشی است که در آن آثار داوری می شود و سه چهار نفر جایزه می گیرند و بعضا خروجی نامبارکی هم دارند که این خروجی های نامبارک کم نیستند.

اسماعیل امینی: خیلی از این جشنواره ها صرفا برای نمایش است.

میلاد عرفان پور: البته نمی شود گفت مزیتی ندارند، اما در سال های اخیر مضرات جشنواره ها بر مزیت آنها چربیده است. مزیت آنها این است که شاعران کنار هم جمع می شوند و از دو سه نفر تقدیر می شود، ولی از آن طرف 200، 300 نفر از شاعران رنجیده می شوند و به داوری معترض هستند.

اسماعیل امینی: از آن دو سه نفر هم فقط یکی راضی است، چون نفر دوم و سوم هم حق خودشان را نفر اول می دانند.

میلاد عرفان پور: دقیقا... گاهی حتی نفر اول هم راضی نیست. می گوید چرا من نفر اول شدم و مثلا فلانی نفر دوم شده و شأن من درست رعایت نشده است.

ما سعی کردیم از همه این تجربیات جمع بندی داشته باشیم تا به یک الگوی کامل تری برسیم. در مرحله نخست به جای این که مثل جشنواره های دیگر داوری شعر کنیم، سعی می کنیم داوری استعداد داشته باشیم. در طول یک سال برنامه های مختلفی برای این شاعران نوجوان و جوان داریم. بیشتر برنامه ها غیر حضوری است. مثلا برای اینها سیر مطالعاتی در نظر گرفتیم. با مشورت کارشناسان و شورای علمی دوره، کتاب هایی را در سه نوبت به دوستان اهدا می کنیم. در مجموع بیش از 20 عنوان را در طول سال به صورت هدیه برای دوستان می فرستیم. کتاب های شاخصی را که در حوزه تئوری شعر و تئوری های علمی منتشر شده همراه با شعرهای شاخص کلاسیک و معاصر برایشان ارسال می کنیم. نقد تلفنی داریم که هر دو هفته یکبار دوستان می توانند ثبت نام کنند. در این روش یکی از اساتید ما مثل استاد امینی با این دوستان جوان تماس می گیرد و شعر آنها را نقد می کند و به سوالاتشان جواب می دهد. نقد مکتوب هم داریم که توسط اساتید نوشته می شود و با دستخط همان استاد خدمت شاعران ارسال می شود.

علی محمد مودب: ما که خودمان سال هاست در این فضا هستیم و عالم شعر بخش مهمی از زندگی ما را گرفته، تجربه فضاهایی به این شکل را نداشته ایم. تا امروز هر جا چنین فضاهایی را تجربه کردیم، وقتی تضارب آرا مطرح شده، معمولا جلسات ادامه پیدا نکرده است. در حالی که در دوره های موسسه شهرستان ادب با به اشتراک گیری دانش و متمرکز شدن روی مفاهیم و تعریف ها، فضاهای جدیدی را شاهد هستیم. پیش از این هر چه فضا در این زمینه بوده، بیشتر حاشیه داشته است.

ممکن است خیلی رویدادها هزینه های میلیاردی داشته باشد، اصلا هواپیمای اختصاصی برای شاعران بگیرند، اما خروجی آن زیاد نیست. نهایت خروجی آن شنیدن چند شعر زیبا و ایجاد چند رابطه و دوستی میان شاعران بوده است، اما اینجا، موضوع کار ادبی است. اینجا شاعر هستید و آمده اید با تعریف شعر آشنا شوید. مهم ترین کاری که اردوی آفتابگردان ها می کند این است که نگاه شاعر جوان را به شعر درست می کند. وقتی در تعامل با صد شاعر جوان دیگر قرار می گیرد و همین طور چندین چهره شاخص شعر، ذهنیت و دید او نسبت به شعر تصحیح می شود. خود من در روستاهای تربت جام شعر می گفتم. خود من در جوانی چه دیدی داشتم، سلوکم چه بود و چه درکی از شعر داشتم؟ حالا برحسب اتفاق و علاقه تا اینجا آمده ام، ولی اگر من در هجده سالگی در فضایی قرار می گرفتم که سه بار در سال با برجستگان شعر روزگارم همکلام می شدم ثروت مهمی داشتم.

این مهم ترین ثروتی است که ما زمینه چینی می کنیم تا شاعران جوان به آن برسند. می خواهیم جوانان شأن و اهمیت کار ادبی را بفهمند و روی سلوک شاعری متمرکز شوند. همین مسائل سبب می شود بچه ها در هر دوره به گروه های کوچک تری تقسیم شوند و هم افزایی آنها بالا برود. در هر دوره معمولا دوستی های پنج نفره و ده نفره بین خود بچه های جوان شکل می گیرد. این دوستی ها ثمرات بسیاری برای جامعه شعری ما دارد. در آینده این را خواهیم دید. حتی در فضاهایی که خیلی برنامه ریزی درستی نداشته، همین شبکه های دوستی سبب شده که شاعران تا سال ها از ثمراتش بهره ببرند.

ما اینجا برای ایجاد شبکه های دوستی برنامه می ریزیم. حتی اتاق های شاعران جوان را در مدت اردو طوری می چینیم که بچه هایی که ممکن است فکر و قریحه شان به هم نزدیک شود کنار هم قرار بگیرند. استادان جوانی را که با جنس شعر شاعران جوان نزدیکند کنارشان قرار می دهیم تا یک شبکه دوستی کوچک تری بین اینها شکل بگیرد. مهم ترین هدف، درست شدن نگاه شاعران است تا بدانند چه می کنند. اگر نگاه درست شد، آن جاذبه، خودش شاعر را به جایی که می خواهد می رساند. ما نمی توانیم مُهر بزنیم و بگوییم اینها شاعران آفتابگردان ها هستند، پس بازار سراغ اینها بیاید. بلکه سعی می کنیم هر چقدر ممکن است بهترین حرف ها و تعریف ها درباره شعر را به آنان ارائه دهیم تا خودشان نگاه پیدا کرده و سلوک شعری را دنبال کنند. حتی درباره مفاهیمی مثل آرمان ها، دفاع مقدس، انقلاب و موضوعاتی از این دست هم با شاعران جوان صحبت می شود. اساتیدی مانند رحیم پورازغدی در این دوره ها برای بچه ها صحبت کرده اند. یا آقای محمدحسین جعفریان که بسیاری از اتفاقات مهم تاریخ معاصر را در خاورمیانه از نزدیک شاهد بوده، در این دوره ها از تجربیاتش با بچه ها صحبت کرده است.

آقای امینی شما سابقه تدریس و حضور به عنوان مدرس و منتقد در دوره های مختلف را در کارنامه دارید و با بسیاری از شاعران جوان هم در دفتر شعر جوان و هم حالا در دوره های شعر آفتابگردان ها روبه رو شده اید. به نظر شما بزرگ ترین ضعف این شاعران جوان و نوجوان چیست؟

اسماعیل امینی: من اول این توضیح را بدهم که هیچ سمتی در این دوره ها ندارم و صرفا به عنوان یک مدرس در دوره ها شرکت می کنم. همان طور که هیچ سمتی در موسسات ادبی و سیاسی ندارم، اما اگر بخواهم به سوال شما پاسخ بدهم، باید بگویم با مطالعه شعرهای جوانان و همین طور ارتباط رو در رو با آنها، بزرگ ترین نقطه ضعفی که در آنان می بینم، فقر اندیشه است. این مشکل حتی در بزرگان شعر هم در این روزگار دیده می شود؛ یعنی شعر بیش از آن که بخواهد حرفی برای گفتن داشته باشد، بازی های زبانی دارد؛ آن هم یکسری بازی های بسیار ساده. شگفت این است که این بازی های بسیار ساده حتی برای خود شاعر و حلقه دوستداران او جذاب است. علتش هم صرفا فقر اندیشه است.

یعنی آدمی که نداند، وقتی این کارها را می خواند، تصور می کند شاعر شعبده ای کرده که پیش از او سابقه نداشته است. این مخاطب چنان در یک نوآوری ذوب می شود که تصور می کند کار بسیار بزرگی از سوی شاعر سرزده است. اشکال دیگر آن که تسلط رسانه چنان است که گویی هر که در رسانه مطرح بود، الگو است و هر که مطرح نبود، الگو نیست. بسیاری از شاعران جوان تصور می کنند چون برخی چهره ها مدام در رسانه ها هستند، یعنی شاعران بهتری هستند. حالا اگر شاعری در سطح بالای شعری باشد، اما چهره نباشد، می گویند او اگر شاعر خوبی بود، پس لابد در رسانه ها باید می بود. این دو اشکال. از طرف دیگر یکی دیگر از بزرگ ترین اشکالات، همین جشنواره ها هستند. جشنواره ها ارتباط شاعر با دنیای واقعی را قطع می کنند. مثلا من یک استاد دانشگاه هستم. به طور میانگین در هر ترم برای هر درس بین 300 تا 500 هزار تومان دریافت می کنم. تصور کنید شاعری را که حتی کرایه تاکسی هم ندارد، در جشنواره ای صدا می زنند و به او می گویند برگزیده شده ای. از همان جا به بعد زندگی برای این فرد فانتزی می شود. بعد تصور می کند یک استاد دانشگاه که تدریس می کند و برای هر جلسه 10 هزار تومان دریافت می کند، کار احمقانه ای می کند و بلد نیست پول در بیاورد. این نگاه حتی در برخورد این شاعر با پدرش هم تاثیر می گذارد. به پدرش می گوید من رفتم به فلان شهر در یک جشنواره شرکت کردم، کلی سکه بردم و با بهترین تشریفات از من پذیرایی شد. این عیب بزرگی است. من از همان روزهای اول که جشنواره های شعر در حال پا گرفتن بود، به دوستان برگزارکننده می گفتم زندگی را برای شاعران فانتزی نکنید. شما به یک شاعر صد هزار تومان جایزه بدهید، ببینید چه برخوردی می کند، آن وقت همین صد هزار تومان را به یک کارمند بدهید ببینید چقدر خوشحال می شود. همسر من پنج سال پشت سر هم معلم نمونه شد. برای تشویق به مراسمی رفته بودند. می گفت به همراه دو نفر دیگر از معلمان نمونه سر جمع به آنها صد هزار تومان داده بودند.

علی محمد مودب: تمام حرف ما هم همین است که زمینه ای فراهم کنیم تا در دوره ها به این شاعران جوان خوش آتیه دید بدهیم تا آنها خودشان به این نگاه برسند که در چه راهی قدم برمی دارند.


کانال شهرستان ادب در پیام رسان ایتا کانال بله شهرستان ادب کانال تلگرام شهرستان ادب
تصاویر پیوست
  • میزگرد در روزنامه جام جم: هوای شعر انقلاب آفتابی است
امتیاز دهید:
نظرات

Website

تصویر امنیتی
کد امنیتی را وارد نمایید:

در حال حاضر هیچ نظری ثبت نشده است. شما می توانید اولین نفری باشید که نظر می دهید.