شهرستان ادب: همزمان با ایام دهۀ مبارک فجر و سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، در پروندۀ ادبیات انقلاب شهرستان ادب گزارشی میخوانید از بعضی از سروده‌های محبوب استاد حمید سبزواری شاعر پیشکسوت انقلاب. متن این گزارش توسط خانم نیلوفر بختیاری نوشته شده است.
حسین آقاممتحنی متخلص به حمید سبزواری (متولد ۱۳۰۴)، که این روزها به دلیل کهولت سن دوران بیماری را سپری می‌کند، از جمله شاعرانی‌ست که نام او با سرودها و سروده‌های موفق و ماندگار انقلابی عجین شده است. فعالیت‌های انقلابی او در عرصهٔ شعر سبب شده نشان افتخار جهادگر عرصهٔ فرهنگ و هنر به وی اعطاء گردد. او همچنین در سال هشتاد و دو به عنوان چهرهٔ ماندگار شعر و ادبیات انتخاب شده است. حمید سبزواری به مناسبت‌های گوناگون از جمله گرامیداشت مقدم امام خمینی (ره)، شهادت شهید مطهری (ره) ، آزادسازی خرمشهر، تسخیر لانهٔ جاسوسی و ... ترانه‌های ماندگار بسیاری سروده است. از آثار او می‌توان به کتاب‌های «سرود درد» ، «سرود سپیده»، «سرودی دیگر»، «تو عاشقانه سفر کن»، «بانگ جرس» و ... اشاره کرد که حتی در عنوان آنها نیز واژهٔ سرود، غالب است.
ایام دهه فجر را بهانه‌ای دانستیم تا به مرور تعدادی از ماندگارترین این سروده‌ها بپردازیم. سروده‌هایی که عموما با صدای محمد گلریز و آهنگسازی احمدعلی راغب به اجرا درآمده‌اند.
«خمینی ای امام» و« برخیزید ای شهیدان راه خدا»
دانلود سرود خمینی ای امام
ای مجاهد ای مظهر شرف
ای گذشته ز جان در ره هدف
هر زمان میرسد از تو این ندا
ای اسیران و مستضعفان به پا
زیر بار ستم زندگی بس است
نزد طاغوتیان بندگی بس است
بود شعار تو، به راه حق قیام
ز ما تو را درود، ز ما تو را سلام...»
در سال ۱۳۵۷، سرود «خمینی ای امام» حمید سبزواری برای اولین بار به مناسبت استقبال از امام در فرودگاه، توسط گروه کر به اجرا در می‌آید، و سرود «برخیزید ای شهیدان» او نیز به همین روند برای اجرا در بهشت زهرا(س) آماده می‌شود. آهنگسازی اولیهٔ این قطعات ماندگار را «حمید شاهنگیان» با کم‌ترین امکانات برعهده داشته است.
حمید شاهنگیان در خصوص نحوهٔ اجرای این آثار می‌گوید: «فراخوان عمومی شکل گرفت. به‌طوری که بعد از این اعلام ما با انبوهی از جوانان و نوجوانان علاقه‌مند روبه‌رو شدیم که با انتخاب نهایی تقریبا 130 نفر به این گروه راه یافتند. ما تمرین‌ها را انجام دادیم و با برنامه‌ریزی ستاد استقبال برای اجرای این گروه در مراسم فرودگاه و بهشت زهرا، گروه را دو قسمت کردیم. به این ترتیب، یک گروه در فرودگاه سرود خمینی ای امام را اجرا کردند و گروه دیگر در بهشت زهرا سرود «برخیزید ای شهیدان راه خدا» را.»
دانلود سرود برخیزید ای شهیدان راه خدا
«برخیزید ای شهیدان راه خدا
ای کرده بهر احیای حق جان فدا
کز قطره قطره‌ی خون پاک شما
می‌روید تا ابد در وطن لاله‌ها
برخیزید برخیزید
برخیزید رهبر آمد کنون در کنارتان
تا سازد غرقه در بوسه خاک مزارتان
تا گیرد خونبهای شهیدان ز اهرمن
باز آمد رهبر ما پی یاری وطن...»
«این بانگ آزادی کز خاوران خیزد...»
سرود «بانگ آزادی» نیز از جمله سرودهای انقلابی‌ست که حمید سبزواری خود می‌گوید آن را در اولین روزهایی که در صداوسیما مشغول به فعالیت شده سروده است. این اثر حماسی نیز در سال ۱۳۵۸ با صدای محمد گلریز و آهنگسازی احمد علی راغب به اجرا درآمده است.
دانلود سرود بانگ آزادی
«الله اكبر ، خمینی رهبر
این بانك آزادی‌ست ، كز خاوران خیزد
فریاد انسان‌هاست ، كز نای جان خیزد
اعلام طوفان‌هاست ، كز هر كران خیزد
آتشفشان قهر ملت‌های در بند است
حبل‌المتین توده‌های آرزومند است
الله اكبر ، خمینی رهبر
دشمن بداند ما، موج خروشانیم
زائیده بحریم، فرزند طوفانیم
در سنگر اسلام، بگذشته از جانیم
بازو به بازو ، صف به صف، ما آهنین چنگیم
سنگر به سنگر، جان به كف، آمادهٔ جنگیم... »
«ای مجاهد شهید مطهر...»
این اثر به مناسبت شهادت شهید مطهری، با صدای محمد گلریز و احمد علی راغب اجرا شده است. محمد گلریز در خصوص این قطعه می‌گوید:
«حمید سبزواری برای آهنگسازی این شعر با علی راغب در میدان ارگ، در استودیوی قدیم رادیو قرار ملاقات می‌گذارد و زمانی‌که آقای راغب شعر را از وی می‌گیرد در همان لحظه شعر را با آهنگ مورد نظر می‌خواند. به گونه‌ای که استاد سبزواری فکر می‌کند که وی این آهنگ را قبلا ساخته است...»
گلریز همچنین پس از اجرای سرود "ای مجاهد شهید مطهر" به همراه جمعی از اصحاب رسانه برای دیدار با امام (ره) به محل سکونت ایشان (جماران) می‌رود. او در توصیف این دیدار می‌گوید: «امام با لباس راحتی نشسته بودند. دستشان را بوسیدیم و کنارشان نشستیم. معنویت اتاق و حضرت امام ما را تسخیر کرده بود. کسی که قرار بود به عنوان نمایندهٔ ما سخن بگوید نتوانست حرفی بزند و مات و مبهوت عظمت و معنویت امام قرار گرفته بودیم. حاج احمد آقا ما را معرفی کردند و فرمودند اینها گروهی هستند که سرود شهید مطهری و این بانگ آزادی‌ست کز خاوران خیزد و سرودهای انقلابی دیگری را تهیه و اجرا کرده‌اند. حضرت امام ما را مورد مهر و محبت خود قرار دادند و دو بار فرمودند: خدا در پناه اسلام حفظتان کند. خدا در پناه اسلام حفظتان کند...»
دانلود سرود ای مجاهد شهید مطهر
«ای مجاهد شهید مطهر
مرتضی را چو آیینه مظهر
ای شهید ره حکمت و علم
خون تو حافظ دین و دفتر
در عزای تو ای بحر تقوا
دیده در خون دل شد شناور
گریه بر ناله ره بسته و غم
می گدازد دلم را به مجمر
خامه لرزد در کف من از غم تو
چون سرایم ماجرای ماتم تو...»
سرود «خجسته باد این پیروزی »
آهنگساز و خواننده این سرود نیز احمد علی راغب و محمد گلریز هستند. جرقهٔ سرایش این شعر، پیروزی‌های رزمندگان در عملیات‌های آن سال‌ها بوده است. اما سرانجام این سرود به مناسبت فتح افتخارآفرین خرمشهر در سوم خرداد سال ۶۱، از رادیو و تلویزیون پخش می‌شود.
دانلود سرود این پیروزی خجسته باد
«به رغم آن دشمن خیره‌سر
وطن رها شد ز بیم و خطر
صبح پیروزی مبارک باد
این ستم سوزی مبارک باد»
«آمریکا، آمریکا، ننگ به نیرنگ تو...»
این سرود در سال ۱۳۶۰ ، به مناسبت سیزده آبان و سالروز فتح لانهٔ جاسوسی، توسط احمدعلی راغب آهنگسازی شده و با صدای اسفندیار قره‌باغی به اجرا درآمده است. از ویژگیهای آن، ماندگاری اش در نزدیک به چهار دههٔ پیاپی است. به گونه‌ای که هرساله خصوصا در سیزده آبان صدای آن از رسانه‌ها شنیده می‌شود.
دانلود سرود آمریکا آمریکا
«آمریکا آمریکا، ننگ به نیرنگ تو
خون جوانان ما، می‌چکد از چنگ تو
ای ز شرار ستم، شعله به عالم زده
امن و امان جهان، یک‌سره بر هم زده
بر سر هر خرمنی، در دل هر گلشنی
آتش بیداد تو، صاعقهٔ غم زده
ثروت انبوه تو، خون دل توده‌هاست
کین تو بر سینه‌ها، دشنه ماتم زده...»
تعداد سرودها و ترانه‌های حمید سبزواری در طول دهه‌های فعالیت او بسیار است و بررسی تمام این آثار پژوهشی مستقل را می‌طلبد، اما آنچه پس از بررسی همین تعداد اثر به دست می‌آید نمایش دقیق و دغدغه‌مند تاریخ انقلاب، عواطف مردمی و رشادت‌های رزمندگان و جهادگران ایران در سالهای آغازین انقلاب است. سروده‌هایی که بانگ سرخ آزادی را در خاوران گواهی می‌دهد. خود او راز ماندگاری این آثار را فکر کردن به اقتضای زمان و احوالات و احساسات مردم، و هم‌نشینی شعر و موسیقی می‌داند. نکته‌ای که سبب می‌شود مخاطبان شعر و ادب پارسی، آثار این سراینده موفق را «حافظه‌ی زمانمند تاریخ انقلاب اسلامی» بنامند؛ و به حق این‌گونه است.