شهرستان ادب: دهمین نشست عصر اثر در مؤسسۀ شهرستان ادب پیرامون کتاب «سایه‌های باغ ملی» اثر محسن هجری برگزار شد. این جلسه با پرسش مجید اسطیری پیرامون کتاب آغاز شد. اسطیری ایدۀ اولیه نوشتن رمان «سایه‌های باغ ملی» را از آقای «محسن هجری» جویا شد و این مسئله را مطرح کرد که شخصیت دکتر شریعتی چگونه برای خلق این رمان دست‌مایۀ ایشان قرار گرفته است؟ سخنان محسن هجری دربارۀ رمان سایه‌های باغ ملی آقای هجری ابراز داشت: «قبل از انقلاب در مدرسه به‌وسیلۀ دبیر انشای‌مان، آقای ستاری، با صحبت‌های دکتر شریعتی آشنا شدم، بدون آن‌که بدانم این حرف‌های شورانگیز از کیست. هم‌زمان با دوران انقلاب، دکتر شریعتی به چهره‌ای شاخص بدل شد. بنده ایشان را دوست داشتم و به اعتقادم نقش بزرگی در تاریخ اندیشۀ ایران بازی کرده است. این حس در طول سال‌ها این انگیزه را به من داد تا شریعتی را وارد فضای داستانی کنم. کتاب، حاصل این انگیزه است». هجری افزود: بررسی و پژوهش دربارۀ این اثر، سه‌سال به طول انجامیده است. وی از انتشارات شهرستان‌ادب بابت زحمت‌های‌شان پیرامون این کتاب تشکر کرد و در ادامۀ سخنان خود دربارۀ رمان گفت: «هر مخاطب براساس جهان‌بینی خود، یک‌نکتۀ مرکزی مجزا برای کتاب درنظر می‌گیرد. باوجود این‌که من با تلقی خودم تنها یک‌نکتۀ مرکزی برای آن نوشته‌ام. بازۀ زمانی کتاب سه‌سال ـ‌بین سال‌های 1349 تا 1352ـ است. از زمانی که واقعۀ سیاهکل پیش آمد تا زمانی که حسینیۀ ارشاد بسته شد؛ زیرا در این سال‌ها تمام روشنفکران ایرانی اعم از مذهبی و غیرمذهبی اندیشه‌های خود را رو کردند. دکتر شریعتی در این میان عملکردی متفاوت داشت؛ زیرا معتقد به کار فرهنگی بود. بنابر این توضیحات، داستان، روایت این سه‌سال موردنظر است. در کتاب، چالش بین اندیشۀ شریعتی و نظرهای مخالفش توضیح داده شده، اما داوری در قبال آن به مخاطب واگذار گردیده است. روزشمارهای مطرح‌شده در کتاب، مطابق با روزشمارهای حسینیۀ ارشاد است. در آرشیو آثار شریعتی پرسش و پاسخ‌هایی وجود داشت که به‌نوعی در قالب شخصیت‌های داستان زنده شده‌اند تا مخاطب در جریان آنان قرار بگیرد. سعی بنده بر این بود که رمان به سمت تاریخ نغلتد و وجهۀ داستانی آن حفظ شود». اسطیری ضمن تشکر از صحبت‌های آقای هجری از حضار خواست تا ایشان را تشویق کنند و پس از آن از منتقدین برنامه، خانم زهرا زواریان و آقای جعفر توزنده‌جانی، دعوت به عمل آورد تا برای ارائۀ صحبت‌های خویش به جایگاه تشریف بیاورند. بخش اولِ سخنان زهرا زواریان خانم زواریان ضمن عرض سلام خدمت حضار و تبریک به آقای هجری بابت آفرینش این اثر، از اعضای شهرستان‌ادب برای دعوت‌شان سپاسگزاری کرد و صحبت‌های خویش را پیرامون رمان آغاز نمود: «رمان سایه‌های باغ ملی، کاری خوب، متفاوت و ماندگار است. هرچند ظاهر و جلد مقوایی آن مناسب نیست و صحافی خوبی ندارد. در ابتدای امر این تصور وجود دارد که با رمانی تاریخی‌ـ‌سیاسی روبه‌رو هستیم، اما بنده از بعدی دیگر بدان نگریسته و مورد نقد قرار خواهم داد. نگاه بنده به اثر پیش رو، نگرشی پدیدارشناسی است، بدین‌گونه که متن را بدون در نظر داشتن نویسنده‌اش، به‌عنوان یک‌پدیده فرض کنیم. به‌لحاظ هستی‌شناسی، اتفاق جالب رمان این است که باوجود این‌که روایت‌کنندۀ تاریخ است گفتگویی را بین سه‌دورۀ تاریخی بیان می‌کند. ابتدا دورۀ احمد بیهقی، پدر سامان که مصادف با دورۀ مصدق و کودتای 28 مرداد است. شخصیت اصلی، سامان بیهقی است که مربوط به دورۀ اواخر دهۀ چهل و اوایل دهۀ پنجاه است. اتفاق جالب، نفر سوم یعنی راوی است. نکتۀ جالب دیگری که در رمان وجود دارد این است که اتفاق‌های اکنونی و پرسش‌های امروزی ما را می‌توان در دیالوگ‌ها و سؤال‌های مطرح‌شده در این اثر یافت. بر...