شهرستان ادب: این هفته در بیست و نهمین مطلب «در اخبار نبشته است»، خبرهایی داریم از پیاده‌روی نویسندگان و شاعران در اربعین، دو برنده امسال جایزه نوبل ادبیات، انتشار اثری جنجالی درباره هوشنگ ابتهاج (سایه)، کتابخانه مخفی سوریه در زمان جنگ، و شغل تازه‌ای در خدمت ثروتمندان! از شما دعوت می‌کنیم گزیده اخبار مهم هفته با موضوع کتاب و ادبیات -در ایران و جهان- را به روایت شهرستان ادب بخوانید:
1 در دوران ما، زندگی‌ها مدام نمایشی‌تر از پیش می‌شود، و طبیعی است پای کتاب نیز به این وادی باز شود چون افراد مشتاقند چهره‌ای فرهیخته از خود به نمایش گذارند و چه بهتر از کتاب برای نمایش فرهیختگی! بنابراین هیچ جای شگفتی ندارد که شغل عجیب و غریبی با عنوان چیدن کتاب در کتابخانه به وجود آید: مردی به نام تاچر واین چنین شغلی دارد، او کتابخانه چهره‌های مشهور یا همان سلبریتی‌ها را تزیین می‌کند تا آن‌ها بتوانند از کتاب‌خانه‌اش عکس بگیرند و مثلاً در اینستاگرام برای ما نمایش دهند!
تاچر واین از عطش افراد برای نمایش سود جسته است و شرکت خود را نیز تأسیس کرده است که همین خدمت را به ثروتمندان ارائه می‌کند. او می‌گوید تاکنون خدمات بسیاری به افراد مشهوری ارائه کرده است که التون جان خواننده مشهور انگلیسی از جمله آنهاست، البته او نام بیشتر مشتریان خود را به درخواست خود آن‌ها لو نمی‌دهد. وظیفه تاچر چیدن کتاب‌های قدیمی و جدید کنار هم و قرار دادن اشیای خاص در کنار کتاب‌هاست.
شرکت تاچر در سال‌های گذشته درآمد خوبی داشته است و آنطور که تاچر ادعا می‌کند بسیاری از افراد مشهور برایشان خیلی مهم است که کتاب‌های مورد علاقه خود را منظم کنار هم بچینند. وی می‌گوید: «افراد مشهور دوست دارند ادیسه، جنایت و مکافات، اولیور توئیست، غرور و تعصب، دون کیشوت، بلندی‌های بادگیر و جنگ و صلح و بسیاری رمان کلاسیک قدیمی را به طرز جالبی در کنار هم قرار دهند.» یک روزنامه فرانسوی هم البته درباره او گفته است: «به نظر می‌رسد پولدارها از عهده هیچ کاری برنمی‌آیند و برای هر کاری نیازمند به دستیار هستند!»
2 هفته گذشته بالاخره پس از دو سال جایزه نوبل ادبیات به دو نویسنده یکی مشهور و دیگری ناشناخته اعطا شد. دو سالی بود که این جایزه ادبی در سایه یک رسوایی اخلاقی قرار گرفته بود و جایزه به مدت یک سال لغو شد اما حالا با انتخاب دو نویسنده، می‌کوشد تا به نوعی آن ماجرا را از اذهان دوست‌داران ادبیات پاک سازد.
بدین ترتیب جایزه نوبل 2018 به اولگا توکارتشوک، نویسنده زن لهستانی رسید، نویسنده‌ای که گفته می‌شود زندگی محلی برایش اهمیت زیادی دارد اما از بالا به زمین نگاه می‌کند و آثارش پر از بذله‌گویی و زیرکی است. او ششمین نویسنده لهستانی و چهاردهمین زنی است که این جایزه را کسب می‌کند. «پروازها» مشهورترین رمان اوست.
نوبل ادبیات در سال 2019 و دومین جایزه امسال نیز به پیتر هاندکه، نویسنده اتریشی رسید. او چهره‌ای مشهور در ادبیات جهان به شمار می‌رود و آثارش به زبان‌های متعدد از جمله فارسی نیز ترجمه شده است. مشهورترین کتاب او «ترس دروازه‌بان از ضربه پنالتی» است که ویم وندرس آن را به فیلم نیز درآورده است. هاندکه دومین نویسنده اتریشی برنده نوبل است و احتمالاً امسال بخصوص دوباره برخی رفتارهای او زیر ذره‌بین قرار گیرد، از جمله حضور در مراسم خاک‌سپاری اسلوبودان میلوشویچ، جنایتکار جنگی اهل صربستان.
3 طی چند روز گذشته، به روال چند سال اخیر، همچنان خبرهای جنگ، تنها اخباری است که از کشور سوریه می‌شنویم. اما مردم این کشور از دیرباز برای فرهنگ و بخصوص کتاب ارزش فراوانی قائل بوده‌اند، شاهد تازه‌اش نیز خبر بازگشایی یک کتابخانه مخفی در سال 2013 و اوج جنگ در این کشور است. مردم ساکن داریا در نزدیکی دمشق برای خواندن کتاب و زنده نگه داشتن کتابخوانی حتی جان خود را به خطر انداخته‌اند.
اهالی این منطقه کتاب‌ها را از زیر آوار خانه‌های ویران بیرون کشیدند، همه را مثل نعش مردگان روی پتویی ریختند و زیر گلوله‌های داعش به زیرزمین خانه‌ای بردند که طبقات بالاییش را بمب‌ها تخریب کرده بود. در همین‌جا سوری‌ها کتاب‌خانه‌ای بر پا کردند. جزییات این ماجرا را یک نویسنده به نام مایک تامسون در کتاب خود با عنوان «کتابخانه مخفی سوریه» نگاشته و به‌تازگی منتشر کرده است.
مسئولیت این کتابخانه را نوجوانی 14 ساله به نام امجد بر عهده گرفته بود. او خودش اسامی افراد را در دفترچه‌ای یادداشت می‌کرد، به علاوه دوستانش را نیز تشویق می‌کرد تا در غیاب تلویزیون، با کتاب خود را سرگرم کنند. زمانی که این کتابخانه تاسیس شد، منطقه داریا در محاصره قرار داشت. اوضاع منطقه در سال ۲۰۱۴ زمانی که تروریست‌های داعش رقه را پایتخت خود اعلام و حمله به مناطق وسیعی از سوریه و عراق را آغاز کردند، رو به وخامت گذاشت. اما کتابخانه مخفی امید را در دل مردم زنده نگه می‌داشت.
4 کتاب تازه‌ای با عنوان «امیر هوشنگ ابتهاج: شاعری که باید از نو شناخت» به‌تازگی منتشر شده است که نگاهی انتقادی به این شاعر مشهور دارد و احتمالاً امسال درباره آن بیشتر بشنویم.
نویسنده این اثر، حسن گلمحمدی به تحلیل، بررسی و نقد اشعار هوشنگ ابتهاج پرداخته است. او هرچند به قدرت و تخیل شاعری سایه اعتقاد دارد و بر آن صحه می‌گذارد، اما می‌نویسد که عضویت ابتهاج در حزب توده و باورهای عقیدتی این حزب بدل به اندیشه اصلی ابتهاج شد و این مساله بازتاب شدیدی بر زندگی، روابط اجتماعی و شعر او داشته است. اگرچه سایه گفته است که هرگز عضو حزب توده نبوده است.
البته گلمحمدی اعتقاد دارد که سایه صرفا ادعای مرام سوسیالیستی داشت و زندگی او سراسر بورژوایی بود. او می‌نویسد: «دیوارهای خانه سایه پر از تابلوهای گرانقیمت بودند و میزها و کمدهای او انباشته از اشیا قیمتی و عتیقه بود. یک پیانو، دستگاه ضبط صوت و مقدار بسیار نوار و صفحه‌های گرامافون در کنار هم به طریق مرتب و زیبایی قرار گرفته بودند. هر یک از فرزندان سایه در اتاقی بودند و کارها منزل را کلفت‌ها و نوکرها انجام می‌دادند... این فرزند اشرافی گیلان زمین به قول خودش از روی بی‌کاری و شکم سیری نه تنها به حزب توده بلکه به شعر و شاعری روی آورده بود. چون این کارها برایش زحمتی نداشت.» نویسنده در پایان بررسی کرونولوژیک خود به نقد کسانی چون آیت الله محقق داماد که در شب بزرگداشت سایه شعر او عرفانی خوانده بود، می‌پردازد. به باور گلمحمدی برای سرودن شعر عرفانی باید بن‌مایه عرفانی داشت و شعر کسی را که عقاید سوسیالیستی و غیرعرفانی دارد، نمی‌توان شعر عرفانی نامید.
5 این روزها حال و هوای کشورمان بار دیگر رنگ و بوی عاشورایی گرفته است: پیاده‌روی عظیم اربعین آغاز شده است و حالا انبوه هموطنان‌مان راهی عراق همسایه شده‌اند تا هم آیینی مذهبی را به جا آورند و هم پیامی سیاسی برای جهانیان بفرستند و نشان دهند که دو ملت ایران و عراق جدایی‌ناپذیرند. نویسندگان و شاعران کشورمان نیز به روال دو سال گذشته، از این کاروان عقب نیافتاده‌اند و راهی مسیر کربلا شده‌اند.
هفته گذشته آیین بدرقه اهالی ادبیات در حوزه هنری برگزار شد و محسن مومنی شریف، نویسنده و رئیس حوزه هنری، و نیز محمدرضا وحیدزاده، شاعر و از مسئولان اصلی این کاروان، برای حاضران در این برنامه بدرقه سخنرانی کردند. وحیدزاده در سخنان خود شرحی از چگونگی شکل‌گیری این کاروان و تاریخچه‌اش و نیز گزارشی از برنامه‌های پیش روی این کاروان ارائه داد. حاج سعید حدادیان، شاعر و ذاکر اهل بیت (ع) نیز در سخنان خود از حضور شاعرانه در اربعین و اهمیت روایت‌گری و فعالیت شاعران و نویسندگان به عنوان نخبگان فرهنگی کشور در این رویداد سخن گفت.
علی‌اصغر عزتی‌پاک، مصطفی محدثی خراسانی، مهدی جهاندار، عباس احمدی، عالیه مهرابی، مهدی زارعی، حامد جلالی، ابراهیم اکبری دیزگاه، علیرضا سمیعی، محمدحسین انصاری‌نژاد، محمد خادم، فاطمه سلیمان‌پور، ایمان طرفه، فاطمه نانی‌زاد، مرضیه نفری، محمدقائم خانی، مبین اردستانی، سیدحسین موسوی‌نیا، زهرا سپهکار و ... از جمله شاعران و نویسندگانی هستند که در این کاروان ادبی حضور دارند.
مطالب این هفته، از نوشته‌های هفته گذشته خبرگزاری مهر، ایبنا، ایسنا، ایرنا، نیویورک‌تایمز، نوول اُبزرواتور، و با همکاری گروه ترجمه شهرستان ادب گردآوری شده است.