مقدمات شاعری آن است که

متنی که در زیر با هم می‌خوانیم برشی از این کتاب است دربارة لوازم شعر و مقدمات شاعری. شمس قیس در اینجا، دربارة محفوظات شاعر و علومی که او باید آنها را بداند، سخن گفته است که خواندن آن خالی از لطف نیست:

بدان که شعر را ادواتی است و شاعری را مقدماتی که بی آن هیچ‌کس را لقب شاعری نزیبد و بر هیچ شعر نام نیک درست نیاید. اما ادوات شعر کلمات صحیح و الفاظ عذب* و عبارات بلیغ و معانی لطیف است که چون در قالب اوزان ِ مقبول ریزند و در سلک ابیات مطبوع کشند، آن را شعر نیک خوانند و تمام صنعت جز به استکمال* آلات و ادوات آن دست ندهد و کمال شخص بی‌سلامت اعضاء و ابعاض* آن صورت نبندد.
و اما مقدمات شاعری آن است که مرد بر مفردات لغتی که بر آن شعر خواهد گفت وقوف یابد و اقسام ترکیبات صحیح و فاسد آن را مستحضر شود و مذاهب شعراء مفلق* و امراء کلام در تأسیس مبانی شعر و سلوک مناهج* نظم بشناسد و سنت و طریقت ایشان در نعوت* و صفات و درجات مخاطبات و فنون تعریضات* و تصریحات* و قوانین تشبیهات و تجسسات و قواعد مطابقات و مغالطات* و وجوه مَجازات و استعارات و سایر مصنوعات کلامی بداند و بر طرفی از حکم و امثال و شطری* از تواریخ و احوال ملوک متقدم و حکماء سالف* واقف گردد و معانی لطیف از ضعیف فرق کند و بر حسن مطلع و لطف مقطع هر شعر مطلع شود، تا هر معنی را در کسوت عبارتی لایق بر منصه* نظم نشاند و در سرد* سخن از معانی سرد و تشبیهات کاذب و اشارات مجهول و ایهامات ناخوش و تجنیسات متکرر و اوصاف غریب و استعارات بعید و مجازات نادر و تکلفات ثقیل و تقدیم تأخیرات نادلپسند مجتنب* باشد و در همة ابواب از قدر حاجت به طرفی افراط و تفریط بیرون نرود و از مالابد* نکاهد و در مالامعنی* نیفزاید و بیش از آنکه در نظم شعر شروع کند و به دعوی شاعری میان در بندد، اول مختصری در علم عروض و قوافی برخواند تا بر بحور قدیم و حدیث واقف شود و اوزان خوش از ناخوش فرق کند و یجوز و لایجوز ازاحیف* بداند و صحیح ابیات از سقیم* بشناسد و قوافی اصلی از معمول تمییز کند و آن که سرمایة نیک از گفت‌های مطبوع و مصنوع استادان این صنعت و پاکیزه‌گویان این فن به دست آرد و از قصاید و مقطعات* درست ترکیب عذب کند.

مقطعات: جمع قطعه (از قالب‌های شعری)

انتخاب و معرفی از پیمان طالبی