جریانی به نام «شعر انقلاب»

«ده شاعر انقلاب» کتابی است که شعر انقلاب اسلامی را با نگاهی به آثار ده شاعر برجستۀ آن مورد بررسی قرار می‌دهد. شاعرانی که امروز در دهۀ چهارم انقلاب، پرچم‌دار شعر کشور هستند و نقش بسزایی در پیشرفت شعر کشور دارند. محمدکاظم کاظمی در سال 1389 با نگارش این کتاب، سیمای شعر انقلاب و ویژگی‌هایش را بیان کرده است و علاوه بر آن به بدایع صوری و معنوی آن در پرتو نقد آثار چند تن از شاعران عصر انقلاب پرداخته است. «ده شاعر انقلاب» با «شعر انقلاب در یک نگاه» شروع می‌شود و سپس کاظمی در آن به «نگاهی به پیشینه»، «انقلاب و شعر برای انقلاب»، «جنگ تحمیلی و متعلقات آن»، «رحلت امام، سومین واقعۀ فراگیر»،‌ «شعر دوران ثبات»، «در نگرش محتوایی»، «در نگرش صوری»، «شعر انقلاب و جریان‌های روشنفکری» و «در بیرون مرزها» می‌پردازد.

بخش دوم کتاب معرفی شاعران برتر انقلاب است. «حمید سبزواری»، «مهرداد اوستا»، «طاهره صفارزاده»، «علی موسوی گرمارودی»، «نصرالله مردانی»، «علی معلم»، «سیدحسن حسینی»، «قیصر امین‌پور»، «احمد عزیزی»، و «سلمان هراتی» ده شاعری هستند که محمدکاظم کاظمی به بررسی اشعار آنان پرداخته است. در یادداشت مؤلف، توضیح داده می‌شود که انتخاب نام این ده شاعر با مصطفی محدثی خراسانی بوده و ترتیب قرار گرفتن نام آن‌ها براساس تاریخ تولدشان است. از آنجایی که شش نفر از این ده شاعر دار فانی را وداع گفته‌اند، مؤلف سخن گفتن از رفتگان را دشوار می‌داند و امیدوار است در بررسی آثار آنان رعایت انصاف را کرده باشد.

برای معرفی شاعران ابتدا در یک صفحۀ مستقل تصویر و بیوگرافی مختصری ـ چند خطی‌- از شاعر و نام کتاب‌هایش آورده شده و پس از آن کاظمی به نقد و بررسی اشعار آنان پرداخته است. این نقدها از پیچیدگی‌ نقدهای علمی و آکادمیک به دور است و با زبانی ساده و آشنا بیان می‌شوند؛ اما صرفاً سلیقه‌ای نیستند و نمی‌توان از مبناهای علمی آن غافل بود. کاظمی هر شاعر را با توجه به ویژگی‌های خاص شعری و سبکی‌اش مورد تحلیل قرار می‌دهد. برخی برحسب قالب، برخی برحسب زمان، برخی با توجه به سبک شعری و...  محمدکاظم کاظمی پس از بررسی «ده شاعر انقلاب»، در دو صفحه که «پایانه» نام دارد، به نتیجه‌گیری و مقایسۀ این کتاب با کتاب نقد دیگرش «رصد صبح» -‌ که به نقد شاعران جوان اختصاص دارد- ‌پرداخته است. «کتابنامه» بخش پایانی کتاب است و منابع مورد استفاده در تالیف کتاب را معرفی می‌کند.

    انتشارات «سورۀ‌ مهر» در سال 1390 نخستین چاپ از «ده شاعر انقلاب» را در 2500 نسخه به بازار عرضه کرده است و آنگونه که مصطفی محدثی خراسانی در پیشگفتار کتاب نوشته است، پیشنهاد این کتاب از طرف مجلۀ شعر به مرکز آفرینش‌های ادبی حوزۀ هنری بوده است. «ده شاعر انقلاب» در قطع رقعی است و 360 صفحه دارد و برای خرید آن باید 5500 تومان پرداخت کرد.

در صفحۀ 19 این کتاب آمده است:

«دشوار است که تعریف جامع و مانعی از شعر انقلاب اسلامی به دست دهیم و نیز دشوار است نقطۀ شروعی برای این جریان بیابیم. مرزهای زمانی و محتوایی شعر انقلاب، آن‌قدرها روشن و صریح نیست که هر آنچه در این سوی است کاملا در این تعریف جای گیرد و هر چه در آن سوی است به هیچ وجه نسبتی با انقلاب اسلامی پیدا نکند. ولی با وجود این سیّالیت موضوع و ابهام کرانه‌ها، این‌قدر می‌دانیم که با یک گرایش شعری خاص روبه‌روییم؛ با هویتی متفاوت، خصوصیات سبکی نسبتاً پررنگ و چهره‌هایی سرشناس. همین‌ها کافی است تا مدعی ظهور و تداوم نوعی خاص از شعر فارسی در این چند دهه شویم.»

محمد غفاری