پرهيز از كليشه‌ها در خلق آثار حوزه بيداری اسلامی

علی داوودی، شاعر و دبير حلقه نقد،، با اشاره به نقش شاعران فارسی‌زبان در جريان‌سازی بيداری اسلامی، گفت: يكی از موضوعات مهم و تأثيرگذار در جريان بيداری اسلامی، آبشخور واحد فرهنگی و تأثيرپذيری از واقعه كربلا، ميان شاعران فارسی‌زبان و فعالان اين حوزه است.

اين منتقد ادبی ادامه داد: به قول يكی از پژوهشگران، كشورهای خاورميانه مانند ظروف مرتبط هستند. به اين معنی كه اگر در يكی از اين كشورها جريانی فرهنگی و سياسی اتفاق بيافتد، در كشورهای همسايه هم تأثير می‌گذارد. ما اين موضوع را در جريان شعر و ادب و تحولات ادبی هم شاهد هستيم. به عنوان نمونه، با انقلاب مشروطه و بعد از آن ظهور شاعرانی مانند نيما، در لبنان و سوريه هم با تحولات شعری مواجه هستيم.

وی به تأثير انقلاب در جريان‌های سياسی منطقه اشاره و تأكيد كرد: شعر در دوره بيداری اسلامی مانند شعر در جريان پيروزی انقلاب است. همان‌طور كه ترويج‌دهنده مبانی و آرمان‌های انقلابی مردم ايران در طول سال‌های مبارزه عليه رژيم ستم‌شاهی بود و در جريان تحولات اخير منطقه نيز چنين عمل می‌كند.

به گفته داوودی، شعر در جريان انقلاب اسلامی و پيروزی مردم بر طاغوت جريان‌ساز نبود، بلكه تنها رسالت اشاعه و ترويج آرمان‌های انقلاب را برعهده داشت. يكی از عواملی كه مردم را با انقلاب و وقايع آن دوره همراه كرد، شعر و سروده‌های شاعران بود، ولی نمی‌توان گفت نقش اساسی داشت.


وی دومين اهميت اين نوع سروده‌ها را در نگاه فراسياسی و اجتماعی شاعران به تحولات اخير دانست و ادامه داد: شعر با اين رويكرد، فراتر از نگاه سياسی است و بسياری از وقايع را با زبان ادبی به ميراث فرهنگی ما پيوند می‌زند. علاوه بر اين، موضوع بيداری اسلامی و تحولات اخير منطقه كه برخاسته از باورهای اعتقادی مردم منطقه است، موضوع جديدی برای شعر معاصر به شمار می‌آيد و فتح بابی است كه می‌تواند شاعران را به دنيای جديدی هدايت كند.سراينده «نام تو چيست»، شعر در جريان بيداری اسلامی را از سه منظر مهم دانست و تصريح كرد: اگر چه شعر با اين رويكرد جريان‌ساز نيست، اما می‌توان آن را از سه منظر مورد بررسی قرار داد. شعر بيداری اسلامی نشان‌دهنده اين است كه شاعران به خصوص فارسی‌زبانان، نسبت به تحولات اجتماعی و سياسی پيرامون خود غافل نيستند و مانند هر دوره ديگری در طول تاريخ ادبيات، نسبت به اتفاقات جامعه خود عكس‌العمل نشان می‌دهند و خود را موظف به اطلاع‌رسانی در اين زمينه با ابزار شعر و ادب می‌دانند.

سراينده «سوء تفاهم»، به مؤلفه‌های موجود در شعر بيداری اسلامی اشاره كرد و يادآور شد: كليشه و كليشه‌زدگی از جمله موضوعاتی است كه ما در همه عرصه‌های زندگی با آن روبرو هستيم. در شعر بيداری اسلامی هم اين موضوع را می‌توان دنبال كرد، اما بيان نكته‌های جديد و پرداختن به موضوعات نوين نيز در اين نوع سروده‌ها راه يافته است.

وی با بيان اينكه پرداختن به موضوعات نوين، به درگيری ذهنی شاعر با اين جريان بستگی دارد، عنوان كرد: برخی از شاعران افق‌های دورتری را می‌بينند؛ از اين رو تأثير بيشتری بر جريان می‌گذارند. از نمونه‌های نوآوری در اين نوع سروده‌ها می‌توان به استفاده از نمادهای جديد و موضوعات نو و فرامليتی اشاره كرد.

اين منتقد درباره انديشه و عاطفه در اين نوع سروده‌ها گفت: بسياری از اين نوع اشعار، نتيجه شناخت شاعر از كشورهای منطقه است. به عنوان نمونه در جريان بيداری اسلامی بسياری از اشعار در رابطه با مصر و بحرين سروده شده‌اند. اين درحالی است كه در اين نوع سروده‌ها به برخی از كشورها مانند الجزاير اشاره‌ای نمی‌شود. اين موضوع نشان‌دهنده آگاهی شاعر از موضوع و تراوش شعر از انديشه او است. اما پررنگ شدن انديشه در اين نوع سروده‌ها، شاعر را از بخش عاطفه دور نكرده است، بلكه می‌توان اين دو عنصر را در كنار هم ديد.

منبع :

خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا)