شهرستان ادب: همزمان با فرارسیدن با ماه مبارک رمضان و بهار قرآن یادداشتی میخوانید با موضوع اهمیت بررسی نسخه‌های خطی قرآن مترجم، به قلم پژوهشگر گرامی خانم عاطفه موسوی گرمارودی. نسخه‌های خطّي شناسنامۀ فرهنگي، تاريخي، ادبي و قومي يك ملّت هستند. آثاري به جاي مانده از گذشته‌هاي دور، انديشه‌هاي مكتوبي كه با دود چراغ و مشقّت‌های فراوان ثبت شدهاند و از زمان و تاریخِ خود عبور کردهاند و اکنون براي ماندن، نيازمندِ شناسايي، حفظ و نگهداري هستند. یکی از مهم‌ترین آثار باقی‌مانده از این میراث‌های خطّی و انديشه‌هاي مدوّن تاريخ تمدّن بزرگ اسلامي، قرآن‌های مترجم است. فارسی‌زبانان از ابتدای آشنایی با قرآن مجید، به دلیل اهمّیّت کلام پروردگار و حسّاسیت‌های معنوی، با دقّت و توجّه فراوان، به ترجمه و تفسیر آن پرداخته‌اند و به همین دلیل، این نسخ خطّی هم در ویژگی‌های گزارش و ترجمه و هم در شيوۀ كتابت، طرّاحیِ جلد، تذهيب، صفحه‌آرايی، خط و... با سایر نسخ، تمایز بسیاری دارند.
در بررسی سیر تطوّر و تحوّل زبان فارسی نیز، این ترجمه‌های کهن قرآنی اهمیّت بسزایی دارند. این گنجینه‌های مکتوب (قرآن‌های مترجم) با توجّه به اینکه در زمانها و مکانهای مختلف و با سبک‌های ادبی، رسمالخطها و گویشهای متفاوت نگاشته شدهاند و به اقتضای قرآن بودن، شامل موضوعات گوناگون اخلاقی، اجتماعی، تاریخی و... هستند و مهم‌تر از همه، سرشار از معادل‌ها و برابرنهادهای فارسی می‌باشند، منابع بسیار خوبی برای مطالعات زبانشناسی، تحقیقات لغت‌شناسی، لهجه‌شناسی، دستور تاریخی و بررسی سبکی زبان فارسی خواهند بود.
«در تمدّن اسلام، لااقل از سدۀ سوّم هجری، اندیشۀ تصحیح و تنقیح آثار گذشتگان رایج شد»[١] و پس از آن هم فضلا و دانشمندان هر دورهای، بدان اهتمام خاصّی داشته‌اند. در دورۀ متأخّر نیز، نسخ خطّیِ نگارشهای فارسی، نظر اهل فضل و دانش را به خود جلب کرده که از جملۀ این نسخهها، قرآن‌های مترجم است و بزرگانی چون دکتر احمدعلی رجایی بخارایی، دکتر علی رواقی، دکتر محمّدجعفر یاحقّی، دکتر جلال متینی، دکترعزیزالله جوینی و... در این عرصه فعّالیبت داشته‌اند.
تصحیح انتقادی قرآن‌های مترجم، «از یک سو علم است و از سوی دیگر، فن و هنر»[۲] و اگر بر اساس اصول و با دقّّت کافی و با بینشی علمی و انتقادی انجام شود، در راه شناخت و پیشرفت بیش از پیش زبان و ادبیات فارسی کمک شایانی خواهد بود.
[١] - تاریخ نسخه‌پردازی و تصحیح انتقادی نسخه‌های خطّی؛ مایل هروی، نجیب؛ ص 384.
[۲] - همان.
نام الزامی می باشد
ایمیل الزامی می باشد آدرس ایمیل نامعتبر می باشد
Website
درج نظر الزامی می باشد
من را از نظرات بعدی از طریق ایمیل آگاه بساز