شهرستان ادب: مراسم رونمایی از کتاب «کجا بودی الیاس» مجموعه داستان کوتاه از دوازده نویسنده کشور با موضوع پاسداشت شهدای غواص، عصر یکشنبه چهارم مهر ماه در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.
الیاس‌ها هستند و ما غافلیم
در ابتدای این مراسم علی محمد مودب برای حضار به سخنرانی پرداخت و در رابطه با هدف از انتشار کتاب «کجا بودی الیاس» سخن گفت. وی در ابتدای سخنان خود با اشاره به اینکه «الیاس‌ها بودند و هستند، ماییم که گاهی غافلیم و نیستیم»، از انگیزه نگارش این مجموعه داستان و انتشار آن گفت: «ایده این قصه‌ها به نوعی با برنامه‌های داستان‌خوانی آقای مجید قیصری شروع شد، ایشان حال و هوا و فضا را در کارگاه‌های داستان خود که در شهرستان ادب برگزار می‌شد ایجاد کرد. دوستان داستان‌نویس درواقع به این پرسش ابتدایی پاسخ دادند که ما کجاییم تا بدین ترتیب از الیاس‌ها بگویند. این اتفاق مبارک و خوشایندی است. به نظرم بخش عظیمی از این ماجرا مربوط به ادراک خود شخص است و حسی است. او باید ادراکی از آن اتفاق داشته باشد، و نیز بتواند با حادثه همذات پنداری کند تا بنویسد.»
مدیرعامل موسسه شهرستان ادب سپس به روند چاپ این مجموعه پرداخت و توضیح داد: «دفتر داستان از این حال و هوا استقبال کردند و از چاپ کتاب حمایت کردند.» این شاعر انقلاب افزود: «ما این اثر را در یک مجموعه جدید با نام "قصه زمانه" منتشر کرده‌ایم و امیدواریم این نوع داستان‌ها ادامه پیدا کند.» به گفته سراینده "کهکشان چهره‌ها" «دوران ما پر است از قصه‌هایی که نوشته نشده است. به خلاف آن‌چه که در دنیا می‌گذرد که از هر اتفاقی صدها داستان و روایت می‌نویسند. ما باید این غفلت‌ها را جبران کنیم، و از برچسب‌های سفارشی‌نویسی و حکومتی‌نویسی نترسیم. ما زندگی‌های خودمان را می‌نویسیم، معترضان هم زندگی‌های خودشان را می‌نویسند.» علی‌محمد مودب در پایان سخنان خود نیز گفت: «امیدوارم در آینده بابت حماسه‌آفرینی‌های مدافعان حرم از خود نپرسیم که ما کجا بودیم.»
راوی شب حماسه
مجید قیصری، نویسنده که در تولید کتاب «کجا بودی الیاس» نقش زیادی داشته است در ادامه از خاطرات جنگی خود گفت: «یکی از شب‌های دی ماه 1365 ما سوار اتوبوس شدیم تا عازم عملیات شویم که داستان آن را در "جنگی بود جنگی نبود" نوشته‌ام. ناگهان هوا از منورهای هواپیماها مثل روز روشن شد، من شگفت‌زده شدم، تجربه عملیات هم نداشتم. یکی از بزرگترها گفت که عملیات لو رفته است.»
این داستان‌نویس که خود آثار فراوانی در حوزه جنگ تحمیلی نوشته است ادامه داد: «ساعت ده شب بود و ما وارد فضایی از یأس و ناامیدی شدیم. وارد سوله‌ای شدیم که بسیار تنگ بود. شب سختی بود. فردایش ماشین‌های تویوتا می آمدند و می‌رفتند، من نفهمیدم چه زمانی این غواص‌ها به آب زدند و چه اتفاقی افتاد. اما با مشاهده آن فضا توانستم حس آن وضعیت را بگیرم و بفهمم چه شده است. این تصویر گنگ از غواص‌ها همیشه در ذهنم بود، تا اینکه پارسال ماجرای غواص‌ها پیش آمد و من هم روایتی از آن ماجرا را نوشتم.»
قیصری که خود نیز یکی از قصه‌های کتاب "الیاس" را نوشته است افزود: «دو روز بعد در کارگاه داستان‌نویسی شهرستان ادب این روایت را خواندم و زیاد هم خوب نخواندم. اما تأثیر حسیش را گذاشت.» به گفته این مدرس داستان‌نویسی «داستان کوتاه این قابلیت را دارد که نسبت به حوادث زمانه واکنشی سریع نشان دهد. به نظرم مجموعه "کجا بودی الیاس" نیز چنین ویژگی دارد و توانست نسبت به آن واقعه یک واکنش سریع نشان دهد، واقعه‌ای که همه ما را رنجاند و از طرفی باعث افتخار ماست. ارزش ادبی آن را نیز زمان نشان خواهد داد.»
وجیهه علی‌اکبری سامانی از نویسندگان این مجموعه داستان نیز در سخنانی با اشاره به داستانی که خود در این کتاب نوشته است توضیح داد: «زمانی که پیکرهای مطهر را آوردند من در مترو بودم و همان موقع جرقه نگارش این داستان در ذهنم خورد. قصه من در دوران امروز می‌گذرد و ماجرای زنی است که منتظر خبری از عزیزانش است.»
شهیدان، پوشاننده خطاهای ما
این نویسنده درباره حماسه 175 غواص شهید و بازگشت پیکرهای این عزیزان اظهار داشت: «این اتفاق همه را از هر قشری درگیر کرد، طوری که همه جا صحبت از آن بود. مطالب زیادی نیز درباره آن منتشر شد. مستندی نیز برایش ساخته شد و این احتمالا نخستین مجموعه داستان درباره این اتفاق باشد.»
در ادامه، علیرضا قزوه، شاعر انقلاب، نیز که تازه به جمع حضار پیوسته بود در سخنانی که بلافاصله ایراد کرد توضیح داد: «اخیرا شعری برای روح‌الله قربانی، یکی از شهدای حرم سروده‌ام، مدتی پیش نیز شعری برای رکن‌آبادی دیپلمات ایرانی سرودم.» او سپس شعری را که برای شهید مدافع حرم سروده بود برای حاضران قرائت کرد که با این بیت آغاز می‌شد: «مگو از مرگ با دلدادگان در خدا فانی/منوشان جمع مستان را شرابی جز پریشانی»
به گفته غزوه «در دوره جنگ غواصان در عملیات‌های متعدد جان‌فشانی کردند و شجاعت زیادی نشان دادند.» او سپس خاطره‌ای از یکی از غواصان دزفولی را تعریف کرد که مجبور شده بود گرازی را بغل کند مبادا عملیات لو برود. این شاعر در پایان سخنان خود از برکات وجود شهیدان برای جامعه امروز ما گفت: «جامعه پر از درگیری‌های سیاسی و خبط و خطاست، شهدا وقتی می آیند اشتباه‌های ما را بی سر و صدا و مظلومانه صاف می‌کنند. آن‌ها کار خودشان را می‌کنند.»
حماسه غواصان، ماجرایی دراماتیک
حجت‌الاسلام محمدرضا زائری، نویسنده آخرین سخنران مراسم بود که ابتدا از رسمی در میان مسیحیان گفت: «کلیسای واتیکان قاعده‌ای برای بزرگداشت قدیسان خود دارد. آن‌ها کسی را قدیس اعلام می‌کنند که مدتی معلوم از فوت او گذشته باشد، تا اولا خودش نباشد که شائبه‌ای به وجود نیاید، ثانیا نزدیکان اول و دوم و سومش نباشند که سوءاستفاده نکنند. ثالثا همه زوایای زندگی او را بدانند که اتفاقی رخ ندهد که نگاه‌ها را نسبت به او عوض نکند. خلاصه آن‌که پرونده شخص باید بسته شده باشد.»
به گفته این روزنامه‌نگار و نویسنده «در بین شهدا یا همرزمان شهدای ما کسی پرونده‌اش بسته نیست، یعنی نمی‌توانیم به مخاطب بگوییم که این شخص از ابتدا تا انتهای زندگیش معلوم است، ممکن است دیدگاه او عوض شود. اما شهدای ما تکلیف‌شان معلوم است و پرونده‌شان بسته است و می‌توان حیات آنان را به مخاطب عرضه کرد. بین شهدای دفاع مقدس، شهدای غواص امتیاز و ویژگی‌های بیشتری برای عرضه دارند.»
زائری درباره ویژگی‌های خاص غواصان نیز توضیحاتی داد: «خود غواص بودن یک شرایط متفاوتی دارد و دارای جذابیت دراماتیک زیادی است. امروز با نسلی مواجهیم که روز به روز تغییر می‌کند و متفاوت است. مخاطب امروز دیگر کلیشه ثابت برایش جواب نمی‌دهد. باید داستان‌های بکر بیابیم، چنین داستان‌هایی فراوان در بین رزمندگان ما داریم.»
او سپس ماجراهایی از شهیدان روایت کرد که حاضران را بسیار تحت تأثیر قرار داد و از جمله گفت: «پدر شهیدی برایم روایت می‌کرد: "هنوز که هنوز است همسرم سه تا بشقاب سر سفره می‌گذارد و تا یک شکم سیر اشک از من نگیرد به من ناهار و شام نمی‌دهد." این بخشی از واقعیت است که کاملا انسانی است.»
به گفته زائری «علت استقبال از برخی فیلم‌های ما مثل شیار 143 این است که لایه‌ای از اتفاق را شرح می‌دهد که انسانی است. ما به دلایل زیادی از جمله نزدیک بودن به واقعه شاید نمی‌توانیم چنین روایتی به دست بدهیم. اما امروز در سال 95 دیگر به نظرم وقتش است تا چنین داستان‌هایی را بنویسیم. امثال کتاب الیاس هم مخاطب‌های جدیدی دارد که در زمان جنگ اصلا به دنیا نیامده بودند و هم راویانی که چیزهایی خواهند دید که راویان سابق نمی‌دیدند. بنابراین کتاب حاضر قدمی است بسیار مبارک.»
در پایان این آیین رونمایی و با حضور نویسندگان کتاب و حجت‌الاسلام زائری، کتاب «کجا بودی الیاس» که به آستان 175 شهید غواص حماسه ساز تقدیم شده است رونمایی شد. سپس مجید قیصری، ابراهیم اکبری دیزگاه، مجید اسطیری، وجیهه علی‌اکبری سامانی، حامد جلالی، محمدقائم خانی، سید حسین موسوی‌نیا، مجید خادم، الهام سیدحسینی، سجاد خالقی و محمود مهدوی که هرکدام یک داستان از کتاب «کجا بودی الیاس»را نوشته‌اند و به شهدای غواص تقدیم کرده‌اند به روی سن آمدند و هدیه ای از انتشارات شهرستان ادب دریافت کردند. حامد جلالی نیز داستان خود را برای حضار قرائت کرد.
«کجا بودی الیاس» که به پیشگاه شهدای غواص تقدیم شده است اثر گروه نویسندگان است. مجموعه نویسندگان هر کدام یک داستان به غواصان شهید مظلوم و حماسه‌ساز پیشکش کرده‌اند. این اثر تابستان امسال، در انتشارات شهرستان ادب به چاپ رسیده است.