شهرستان ادب: در تازهترین مطلب ستون داستان سایت شهرستان ادب، مروری بر کتاب «چرخهای پنچر» نوشتۀ «مصطفی خرامان»، به قلم «مهدی صفری» میخوانیم:
همه بِروبر نگاهش کردند. حمله به پاسگاه محال بود. برای همین چنین فکری به ذهن کسی نرسیده بود. هر چهار نفر توی دلشان به سادگی فکر زهرا خندیدند. عکس العملشان چیزی شبیه «برو بابا» بود اما نادر سعی کرد موقعیت را برای زهرا توضیح دهد ....
چرخهای پنچر، روایتگر ظلم ستیزی است. اهالی روستای دور افتاده و کوچک به نام آشین در ماههای پایانی حکومت پهلوی و همزمان با خیزش عظیم مردم در سال پنجاه و هفت مبارزه علیه استبداد را آغاز میکنند.
داستان از نرسیدن حق آبه فرمانعلی به باغش در همان صفحه اول آغاز میشود. او که میبیند مسیر آب را هرمزِ تازه کدخدا شده کج کرده و به باغ خودش برده، تعدادی از هم ولایتیهایش را جمع میکند تا آب را به مسیر اصلی بازگردانند. اگرچه روستائیان پس از درگیری مختصر با دار و دسته هرمز موفق به باز پسگیری سهم آب فرمانعلی میشوند ولی همین ماجرا باعث اختلاف بیشتر میان کدخدا و اهالی میگردد و هرمز به کمک مامورین پاسگاه در صدد گوشمالی روستاییان برمیآید. در این میان زهرا یکی از شخصیتهای اصلی داستان زیر بار حرف ناحق نمیرود و بقیه را به مبارزه تشویق میکند که با اتحاد و رشادت و درایت روستاییان آشین بخصوص نوجوانان موفق میشوند نقشههای گروهبان سَندی را نقش بر آب کنند.
شاید نتوان به چرخهای پنچر رمانی تاریخی گفت اما نویسنده موفق شده فضا را درآورد و نگاهی به تحولات انقلاب داشته باشد. تعطیلی دانشگاهها، حضور امام خمینی (ره) در پاریس، فرار شاه از جمله اتفاقاتی است که در این داستان به آن اشاره شده است.
مصطفی خرامان ، روستایی با اقشار و دیدگاههای مختلف را دستمایه قرار داده است تا آن روزها را برای محصلین این روزگار، بازگو کند و تلاش دارد شرایط اجتماعی اعم از اختلاف طبقاتی و از جمله زورگویی خوانین و رخداد های پیش آمده قبل از پیروی انقلاب را با تلفیقی از تاریخ و تخیّل خویش به تصویر کشد. داستان خطی روایت شده است و روایتی سرراست، خوشخوان و بهدور از هرگونه پیچیدگی کلامی و زبانی و با کلمات قابلفهم را برای خواننده خاص خود روایت میکند. از شخصیتهای فرعی جهت روایت در جای جای رمان استفاده شده است. نویسنده داستان، گویی در همان روستا میزیسته و با اهالی نشست و برخاست داشته. در کوچه باغهای روستا قدم زده. بیابانهای اطراف پاسگاه را دیده و سوار بر مینی بوس اکبر، جادهای که روستا را به شهر متصل میکند را طی کرده.
چرخهای پنچر رمانی طولانی نیست. لابه لای لذت بردن از خواندن رمان، شرایط آن زمان و اتفاقات تاریخی برای مخاطب نوجوان مرور میشود. آنچنان که هم برای مخاطب نوجوان و هم برای بزرگسال خواندنی است. شاید به همین خاطر نویسنده به نشان دادن چهرهها و شخصیتها برای مخاطب کمتر پرداخته. از ویژگیهای نثر خرامان سادگی و کوتاهی در جملههاست. داستان کشش مناسبی دارد و خواننده نوجوان را برای اینکه ببیند بالاخره چه اتفاقی خواهد افتاد دنبال میکند. در این رمان حرفی از بروز احساسات میان شخصیتهای داستان نیست. ممکن است خواننده احساس کند رابطهای عاطفی بین زهرا و صابری هرچند پنهانی شکل گرفته است. میتوانست این روابط و احساسات آشکارتر بیان شود تا برای مخاطب کشش بیشتری را ایجاد نماید. تحول شخصیتی بارزی رخ نمی دهد. اسامی انتخاب شده در رمان برای نوجوانان دهه هشتاد بسیار صغیل است و کمتر میتوانند با اسامی همچون مرادعلی، فرمانعلی، نادر و هرمز ارتباط برقرار کنند.
با اینکه جلد این کتاب برای گروه سنی مخاطب بسیار جذاب طراحی شده و خوب از کار درآمده، کاش انتخاب نام داستان و طرح روی جلد به گونه ای دیگر انتخاب میشد تا با خواندن یکی دو فصل از کتاب، داستان لو نرود.
انتشارات «شهرستان ادب» این رمان را در 127 صفحه و با قیمت 19 هزار تومان روانه بازار کتاب کرده است. کتاب برای ردۀ سنی نوجوان حجم مناسبی دارد.