«چهل سالگی»

شهرستان ادب: گفت و گوی شهرستان ادب با رضا امیرخانی داستان نویس نام آشنای کشورمان پنجمین برگ از پرونده رضا امیرخانی را پر کرده است. زمان این گفت و گو به اولین روزهایی برمی گردد که امیرخانی تازه وارد چهل سالگی شده است. سنی که بسیاری آن را «دوران کمال» انسان می دانند و بسیاری آن را «آغاز زندگی»، و البته هر هنرمندی با آثار خود تفسیر خود را از این سن بیان می کند. زحمت این گفت و گو را یک منتقد و یک داستان نویس، یعنی آقایان «رضا وحیدزاده» و «حسن حبیب زاده» برای سایت شهرستان ادب کشیده اند. امیدواریم این پرسش ها و پاسخ ها راهگشای اندیشه و روشنگر چراغ پرسش های تازه ای در ذهن شما همراهان گرامی باشد.

امیرخانی: قیدار اگر زبان نداشت،‌ همین اندازه هم نمی‌گرفت. جور همه بدی‌های قیدار را لحنش دارد می‌کشد. من روی لحنش کار کردم. من هر وقت که می‌خواهم یک قصه بنویسم، برایم مهم است که لحنش را در بیاورم. لحن را که درمی‌آورم، دیگر می‌نویسم. دیگر نگران هیچ چیز نیستم. برای این که لحن از آن جنسی که تو گفتی، یعنی زبانی است که به تفکر می‌انجامد. اگر لحن را دربیاوری یعنی شخصیت را ساخته‌ای. دیگر تو با زبان این شخصیت حرف می‌زنی، همین هستی. اینجور نیست که فکر کنید من راجع به خشی خیلی فکر می‌کردم. من خودم در بیوتن خشی را دوست دارم. منظورم پشت صحنۀ خشی است. شخصیتی است که منفور است، ولی باید به او خوب می‌پرداختم. 

محمدرضا وحیدزاده: این نكتة بسيار مهمي است... 

حسن حبیب‌زاده: و خوب هم پرداخته‌اید. 

رضا امیرخانی: خشی را فقط با لحن ساختم. لحنش که در آمد، دیگر تمام بود. دیگر می‌توانستم او را در هر فضای داستانی بگذارم. 

محمدرضا وحیدزاده: چون از فردیدی‌ها دل خوشی ندارید می‌گویم، اتفاقاً خشی برای آن فضا خیلی سوژۀ خوبی است. به قول آقای مهدی فاطمی صدر که می‌گفت، بچه‌های پزشکی از آب مرداب خوششان می‌آید، نه از آب تمیز و آب مقطر. خشی از آن جنس است و برای مطالعه خیلی سوژۀ خوبی است. اشاره‌‌ام به گفتگویی است که چندی پیش با نویسندۀ مقالۀ «خداوند موهوم ارمیا» داشتیم.

رضا امیرخانی: مقالۀ خوبی بود. زیرا در حقیقت دارد رمان را باز می‌کند. به نظرم بیوتن برای او بهانه‌ای شده بود تا راجع به رمان صحبت کند. اگر دقت می‌کرد، می‌فهمید که تمام ادبیات عرفانی ما همان بیوتن است. یعنی همان اتفاقی که در زبان می‌افتد. اگر تذکره‌الاولیا را هم بخوانی، همین است. او این را در بیوتن فهمیده بود و حرفش راجع به مکاشفه در بی‌وتن همین بود. او با علم فهمیده بود و ما با حس. فرق ما در این بود. من خودم می‌دانستم که این مکاشفه نیست. حالا به تعبیر او شرک. ولی درکش از این مسئله خیلی خوب بود. 

محمدرضا وحیدزاده: هفتۀ پیش تولد شما بود. تولدتان مبارک. 

رضا امیرخانی: ممنون. الآن چهل سالگی من است. 

وحيدزاده: پس به سن پیامبری رسیدید. در چند سال اخیر امیرخانی را هر سال با یک کتاب جدید دیده‌ایم. امسال هم خیلی‌ها‌ منتظر بودند که آقای امیرخانی با چه کتابی می‌آید؟ برای دیدن کتاب بعدی شما کی منتظر باشیم؟ اصلاً آقای امیرخانی این روزها در آستانۀ چهل‌سالگي چه می‌کند؟

امیرخانی: كار جديدم در مورد داستان همان شهر است. الآن دارم کتاب‌هایی می‌خوانم راجع‌به شهر...