شهرستان ادب: مجموعه شعر «شمشیر و جغرافیا» سروده محمدکاظم کاظمی شاعرو محقق افغانستانی، توسط انتشارات سپیده باوران به چاپ رسید. مجموعه شعر «شمشیر و جغرافیا» پس از کتابهای «پیاده آمده بودم...»، «گزیده ادبیات معاصر49» انتشارات نیستان، «داستان سنگ و خشت» و «کفران» پنجمین مجموعه شعر محمدکاظم کاظمی است که در اختیار مخاطبان شعروادبیات پارسی قرار گرفته است. در بین مجموعه شعرهایی که ذکر شد تنها کتاب «پیاده آمده بودم ...» مجموعهی شعر مستقل است و سه کتاب دیگر گزیده شعرهای کاظمی در مقاطع مختلف زمانی می باشند، در واقع «شمشیر و جغرافیا» پس از «پیاده آمده بودم...» دومین مجموعه شعر محمدکاظم کاظمی به حساب میآید که دربردارنده شعرهای این شاعر از اوایل دههی هفتاد تا اوایل دههی نود است. «شمشیر و جغرافیا» دارای پنجاه و یک قطعه شعر میباشد که بیشتر آنها در قالب مثنوی و غزل است و در بین آنها چند رباعی قصیده و قطعه نیز به چشم میخورد. هرچند که در بین شعرها تنها پانزده شعر جدید است ولی امتیاز «شمشیر و جغرافیا» نسبت به دیگر مجموعههای کاظمی جامعیت آن است، در همین رابطه کاظمی در قسمتی از مقدمه چنین مینویسد: «معترفم که کتاب حاضر با توجه به انتشار آن سه گزیده،در عمل شعرهای تازهی بسیاری ندارد، ولی امیدوارم که از این پس «گزیده گوی» باشم نه «گزیده ساز» و از چاپ مکرر شعرها در کتاب های پراکنده بپرهیزم. چون بنا بر گزیده سازی نیست، در کتاب حاضر دست به انتخاب نزدم و تقریباً همه سرودههای این بیست سال را آوردم، با همه فراز و فرودی نسبی که در آنها هست، مگر دو سه شعر خاص که به دلایلی از انتشارشان در گذشتهام و نیز بعضی اخوانیه ها و طنزها که اگر تعدادشان به حد نصاب برسد، شاید در دفتری یا دفترچهای دیگر گرد آید.» محمدکاظم کاظمی از نخستین شاعران مهاجر افغانستانی در ایران است که فعالیت خود را از اواسط دههی شصت در حوزه هنری مشهد آغاز کرد، او به همراه چهرهایی چون سید عبدالله حسینی، عباس ساعی، مصطفی محدثی خراسانی، مجید نظافت یزدی،هادی منوری و... از اولین افراد تشکیلدهنده کارگاههای شعری حوزه هنری بود. قالب بیشتر اشعار محمدکاظم کاظمی مثنوی است و میتوان او را به نوعی ادامهدهندهی سبک اشعار «علی معلم» دانست. علاوه بر آن قالب غزل نیز در دفتر اشعار وی از جایگاه ویژهای برخوردار است که در این بین اشعار زیادی از او در میان مخاطبان ادبیات به شهرت رسیده است که یکی از مشهورترین آنها مثنوی «بازگشت» است: غروب در نفس گرم جاده خواهم رفت پیاده آمده بودم پیاده خواهم رفت طلسم غربتم امشب شکسته خواهد شد و سفرهای که تهی بود بسته خواهد شد کاظمی علاوه بر فرم و قالب در زمینهی محتوا نیز از پیشگامان شعر اعتراض است وی با بهانه قرار دادن موضوعاتی همچون مهاجرت و مسایل داخلی وطن خود کشور افغانستان شعرهای اعتراضی زیادی سروده است که در بسیاری از موارد این اعتراض وجه عامتر و جهانشمول تری را به خود گرفته است. کاظمی علاوه بر سرودن در زمینهی تحقیق و نقد نیز صاحب تألیفات زیادی است و شاید یکی از دلایل کم کاری او در سرایش همین عامل باشد.کتابهای او در زمینه نقد و پژوهش عبارتاند از: روزنه (مجموعهی آموزشی شعر)، همزبانی و بیزبانی، رصد صبح (خوانش و نقد شعر جوان امروز)، این قند پارسی (فارسی دری در افغانستان امروز) و ده شاعر انقلاب. همچنین از او سه کتاب «گزیده غزلیات بیدل»، «کلید در باز» و «مرقع صد رنگ» در حوزه بیدل شناسی به چاپ رسیده است. شعر زیر یکی از آخرین سرودههای محمدکاظم کاظمی است که از کتاب «شمشیر و جغرفیا» انتخاب شده است: شمشیر و جغرافیا بادی وزید و دشت سترون درست شد طاقی شکست و سنگ فلاخن درست شد شمشیر روی نقشه جغرافیا دوید اینسان برای ما و تو میهن درست شد یعنی که از مصالح دیوار دیگران یک خاکریز بین تو و من درست شد بین تمام مردم دنیا گل و چمن بین من و تو آتش و آهن درست شد یک سو من ایستادم و گویی خدا شدم یک سو تو ایستادی و دشمن درست شد یک سو تو ایستادی و گویی خدا شدی یک سو من ایستادم و دشمن درست شد یک سو همه سپهبد و ارتشبد آمدند یک سو همه دگرمن و تورَن درست شد آن طاقهای گنبدی لاجوردگون این گونه شد که سنگ فلاخن درست شد آن حوضهای کاشی گلدار باستان چاهی به پیشگاه تهمتن درست شد آن حلههای بافته از تار و پود جان بندی که مینشست به گردن درست شد آن لوحهای گچبری رو به آفتاب سنگی به قبر مردم غزنین و فاریاب سنگی به قبر مردم کدکن درست شد سازی بزن که دیر زمانی است نغمهها در دستگاه ما و تو شیون درست شد دستی بده که ـ گرچه به دنیا امید نیست ـ شاید پلی برای رسیدن، درست شد شاید که باز هم کسی از بلخ و بامیان با کاروان حلّه بیاید به سیستان وقت وصال یار دبستانی آمده است بویی عجیب میرسد از جوی مولیان سیمرغ سالخورده گشوده است بال و پر «بر گِردِ او به هر سر شاخی پرندگان» ما شاخههای توأم سیبیم و دور نیست باری دگر شکوفه بیاریم توأمان با هم رها کنیم دو تا سیب سرخ را در حوضهای کاشی گلدار باستان بر نقشههای کهنه خطی تازه میکشیم از کوچههای قونیه تا دشت خاوران تیر و کمان به دست من و توست، هموطن لفظ دری بیاور و بگذار در کمان گفتنی است مجموعه شعر «شمشیر و جغرفیا» با شمارگان 1100 نسخه و قیمت 79 هزار ریال در 168 صفحه توسط انتشارات سپیده باوران نشر شده است. محمدامین اکبری
Website
من را از نظرات بعدی از طریق ایمیل آگاه بساز