زادروز علامه اقبال لاهوری

علامه اقبال لاهوری از بزرگترین متفکران مسلمان است که منجر به استقلال کشور پاکستان شد. او از حدود پنج سالگی با وجودی که چشم راستش ضعیف بود، قرآن را در مکتب مولانا غلام حسن آموخت و به مرور نزد همین استاد با زبان و ادبیات فارسی، اردو و عربی آشنا شد. ضمن اینکه پدر اقبال با وجود درآمد خیلی کمی که از حرفۀ کلاه، نقاب و چادردوزی به دست می آورد، او را با خود به مجالس علما و دانشمندان می برد تا به عبادت و مناجات با خدا بپردازند. هرچند آن‌چه در این جلسات گفته و خوانده می‌شد از فهم اقبال بالاتر بود، اما حضور او در فضای معنویِ چنین جلساتی، کمک بسیاری به اقبال کرد. او رفته‌رفته به حفظ قرآن علاقمند شد و در نُه سالگی هر صبح تلاوت قرآن با صدای اقبال در فضای خانه طنین انداخته بود. پدر اقبال برای تشویق و تنبیه او از آیات قرآن و احادیث پیامبر بهره می‌گرفت و وصیتی که به او داشت قدم برداشتن در مسیر اسلام بود و همواره به او می‌گفت: «همین که تو برای اسلام خدمت کنی، من مزدم را از خدا گرفته‌ام».

تحصیلات اقبال لاهوری در رشتۀ فلسفه در دانشگاه لاهور آغاز شد. مدرک کارشناسی ارشد فلسفه را در سال ۱۸۹۹میلادی با رتبه اول از دانشگاه پنجاب دریافت کرد و بعد، از دانشگاه کمبریج و دانشگاه مونیخ مدرک دکترای خود را در رشتۀ فلسفه گرفت. او یکی از سرشناس ترین شاعران پارسی‌گوی غیرایرانی بود که وابستگی و دلبستگی زیادی به مولوی داشت و از مجموع ۱۲ هزار بیت شعری که سرود حدود ۷ هزار بیتِ آن به زبان فارسی است. «نالۀ یتیم» نخستین اثر اقبال لاهوری‌ست و «اسرار خودی»، «پیام مشرق»، «جاویدنامه»، «مثنوی مسافر»، «بال جبرئیل»، «ارمغان حجاز» و «تجدید بنای اندیشه دینی در اسلام» از دیگر آثار او هستند. شمع روشن زندگی علامه اقبال لاهوری در شصت و یکمین سال زندگی‌اش خاموش شد؛ در حالی که از مدت‌ها قبل از بیماری تنگىِ نفس و ضعف قلب رنج می‌برد.

در رادیو «شعر و داستان» بشنوید