شهرستان ادب: آخرین اردوی آموزشی شاعران جوان ویژه آقایان، چهارمین روز خود را در اردوگاه شهدای هفتم تیر شهر رامسر سپری کرد. آفتابگردان ها، در آخرین روز از این دوره آموزشی، دو کلاس را با حضور استاد محمد علی مجاهدی و علی داودی تجربه کردند. عنوان کلاس استاد مجاهدی «رسم شاعری» و عنوان کلاس داودی، «حقایق و دقایق شعر نو» بود.
شعر آیینی بیانگر حالات عرشی و ماورایی ست
یکی از رسم‌های خوب و جالب توجه اردوهای آموزشی آفتابگردانها، کلاس «رسم شاعری» است. در این کلاس، از یکی از شاعران مطرح و بزرگ شعر معاصر دعوت به عمل می‌آید تا با حضور در جمع شاعران جوان انقلاب اسلامی از تجربیات شاعری خود صحبت کند. در اردوهای پیشین آفتابگردانها، شاعران مطرحی چون «محمد علی بهمنی» و «ناصر فیض» حضور داشتند.
نخستین کلاس شاعران جوان آفتابگردان، با حضور چهره شناخته شده عرصه شعر آیینی، استاد محمد علی مجاهدی برگزار شد. مجاهدی در این نشست اظهار کرد، شعر یک موهبت الهی ست که مانند دیگر نعمت های الهی نیازمند سپاسگزاری از محضر حضرت باری تعالی ست، که اگر شاعر این شکر را به جای نیاورد، این موهبت الهی از او گرفته می شود یا در صورت مداومت بر این، مسیر فکری او تغییر پیدا می کند.
این شاعر آیینی در ادامه نخستین مرحله ورود به عرصه شعر آیینی را «آیینگی» عنوان کرد و افزود: آیینگی، گرد و غبار از دل زدودن و زنگ کینه را از دل بیرون کردن است. اگر می‌خواهید در خلوت خود بوی ترِ جبرئیل را بشنوید، باید با او سنخیتی پیدا کنید. اگر انسان بتواند با عالم فرشتگان سنخیتی پیدا کند، به چیزهای خوبی می‌رسد:
من گروهی می‌شناسم ز اولیا
که دهانشان بسته باشد با دعا
به عقیده این استاد، شعر آیینی در واقع بیانگر حالات عرشی و ماورایی ست.
استاد مجاهدی، شاعران جوان علاقمند حوزه شعر آیینی را به دو مسئله «خلوت با خدا» و «شب زنده داری» دعوت کرد و اظهار داشت، اگر یک شاعر آیینی به این دو مسئله مبادرت ورزد، شعر او همچو روحش متعالی تر خواهد شد.
این شاعر دو قرائت توحیدی برجسته از فرهنگ عاشورا را، دو کتاب «گنجینةالاسرار» از عمان سامانی و «زبدهالاسرار» از صفی علی معرفی کرد و افزود: «انسان نیاز به مرشد ندارد، مگر آنکه خودشان در خانه‌مان را بزنند. هرکس باید بداند که دروغ و غیبت و تهمت از اصول اعتقادی ما نیست و گناه آن از سوزاندن کعبه نیز بیشتر است، این‌ها آبرو بردن است و اینطور ما نمی‌توانیم شعری که جبرئیل برای ما آورده از او بگیریم.» او گفت: «در روایات است که در روز قیامت که پرونده‌ها را به دست ما می‌دهند، خیلی چیزها را به حساب ما نوشته‌اند، مثلا وقتی کسی را کشته‌اند و تو می‌گویی خوب شد که او را کشتند. این‌ها حق‌الناس است و با ما حساب می‌کنند. سعی کنید خود را بدهکار مردم نکنید.»
استاد مجاهدی، در پایان کلاس رسم شاعری، به شاعران جوان توصیه کرد اگر توفیق کار خوبی برای خدا را پیدا کردید، چرتکه نندازید و خدا رار طلبکار نکنید و باید خدا را به خاطر نعمت ها و فرصت های که برایتان بخشیده، شکر بگویید که شکر نعمت، تعمتت افزون کند.
انسجام، معیار خوب بودن شعر سپید
آخرین کلاس هفتمین اردوی آموزشی شعر جوان انقلاب اسلامی (آفتابگردانها) با حضور «علی داودی» و با موضوع «حقایق و دقایق شعر نو» برگزار شد.
داودی که تجربه سرودن شعر در قالب های نو از جمله نیمایی و سپید را در کارنامه ی خود دارد، در ابتدای این کلاس، به بازخوانی تاریخچه شعر نو، نحوه ظهور و بروز آن در ادبیات معاصر ایران و به تبیین نقش علی اسفندیاری، نیما یوشیج پرداخت. بعد از این مقدمه، وی سخنان خود را معطوف به شعر سپید کرد.
داودی در ادامه به نقش شاملو در ظاهر کردن گونه ی جدیدی از شعر نو اشاره کرد و گفت، شعر سپید، گونه ای نو در این قالب است که نمی توان تعریف درستی برایش قائل شد. در واقع، از منظر برخی صاحبنظران، شعر سپید با تعریف کلاسیک شعر که کلامی موزون مخیل مقفاست، در جایگاه شعر قرار نمی گیرد. داودی در ادامه اظهار داشت، با این حال، شعر سپید دارای ویژگی هایی نیز است، برای مثال، اگر وزن عروضی در شعر سپید گرفته شده، اما در عوض احساس با درجه پررنگ تری استفاده شده، یا اگر از قافیه صرف نظر شده، نگاهی نو به این گونه ی شعری اضافه شده است.
شاعر کتاب «چاپ بیروت» گفت: امروزه با شعرهایی مواجه هستیم که خود را جدا شده و منشعب از شعر سپید می دانند در صورتیکه این نوع شعرها، مانند شعرهای حجم و ... چیزی از شعر گرفته اند، ولی چیزی به آن اضافه نکرده اند و فهم درستی از شعر ندارند.
داودی در ادامه چند نمونه از اشعار سپید موفق از شاعرانی چون، سیدحسن حسینی، رضا براهنی، بیژن نجدی، علی موسوی‌گرماروی، شمس لنگرودی، علیرضا قزوه، منوچهر آتشی، یداله رویایی، احمدرضا احمدی، علی محمد مودب، بهزاد زرین‌پور و گروس عبدالملکیان را برای شاعران جوان قرائت کرد.
سوالی که در ادامه از طرف آفتابگردان ها در این کلاس مطرح شد، این بود که آیا می شود مانیفستی برای شعر سپید قائل شد؟ جواب داودی برای این سوال منفی بود.به عقیده ی او، شعر سپید، شعری است که شعر نیست، و این گریزی رندانه است. نباید تعریف خودمان را از شعر سپید داشته باشیم، این شعر اتفاق جدیدی است و انسان امروز، انسان گذشته نیست و بایستی مطابق و مناسب با امروزِ انسان، شعری جدید بسراید.
در پایان این کلاس آموزشی، داودی با اشاره به معیارهای شعر سپید گفت: معیار خوب بودن شعر سپید را انسجام آن است. از منظر او، انسجام اثر یعنی تناسب، و اینکه چه آرایه‌هایی در شعر آمده یا آیا تصویر، موسیقی زبان و عاطفه توانسته با شعر همراه باشد یا خیر. این خود تفاوت شعر سپید را با نثر مشخص می‌کند.
بدین ترتیب، با اتمام این اردوی آموزشی، هفتمین دوره آموزشی شعر جوان انقلاب اسلامی با برگزاری سه اردوی آموزشی، برگزاری کارگاه های مختلف آموزشی، نقد تلفنی و نقد مکتوب، به کار خود پایان داد.