«همه» را برای همه نمی‌نویسند | یادداشتی بر رمان «همه» اثر «تیمور آقامحمدی»

شهرستان ادب: ستون داستان سایت شهرستان ادب را با یادداشتی بر رمان «همه» اثر «تیمور آقامحمدی»، به قلم «محمدقائم خانی» به‌روز می‌کنیم:

رمان «همه» نوشته تیمور آقامحمدی یکی از مینیمالیستی‌ترین آثاری است که در سال‌های اخیر خوانده‌ام. حتی به جرأت می‌توانم بگویم کمتر داستان کوتاهی خوانده‌ام که رویکردی این قدر مینیمالیستی داشته باشد. هم یک‌یک فصل‌های کوتاهش ساختاری این چنینی دارد، و هم کلیت روایت رمان این گونه بنا شده است. توانایی نویسنده در حفظ این رویکرد تا صفحه آخر کتاب، واقعاً قابل تحسین است. برای آن‌ها که به دنبال مثالی ایرانی برای مینیمالیسم در حیطه رمان می‌گردند، «همه» یک نمونه عالی و تمام است.

شگفتی آنجاست که بدانیم داستان به چه چیزی می‌پردازد. در داستان‌های مینیمالیستی، به علت گزیده‌گویی رادیکالی که بر روایت آنها سایه افکنده است، سفیدخوانی بخش مهمی از خوانش داستان است (و حتی شاید مهمتر از بخش رویین ماجرا باشد). به عبارت ساده‌تر، خواننده باید از روی سطور نوشته شده در داستان، آنچه آن پایین، در لایه‌های زیرین ماجراها می‌گذرد را خود بخواند. موفقیت این فرآیند به دو چیز وابسته است. یکی توانایی خواننده در پیش‌خوانی متون و فراروی از حوادث پیشِ چشم، و دیگری مشابهت‌های کلی میان ساختار داستان با آنچه در لایه‌های زیرین می‌گذرد. این مشابهت به خواننده کمک می‌کند سریعتر از سطح رویین پایین برود و مناسبات زیرین را کشف کند. به همین منظور، هر داستانی را نمی‌توان با رویکردی مینیمالیستی نوشت و هر موضوعی باب طبع‌آزمایی در این فضا نیست.

حال فرض کنید داستانی مینیمالیستی بخوانید که محور ماجراهایش، «تصادف» است. هم مهمترین حادثه‌اش یک تصادف رانندگی باشد و هم روایت حوادث گذشته و حال حاضر شخصیت اصلی، تصادفی رخ بدهد. «همه» این گونه است. در یکی دو جای رمان هم به تصادف و تقدیر اشاره‌ای شده است. «تصادف» در هر دو معنی گفته شده، ساختارها را به هم می‌ریزد و روابط علی و معلولی را مخدوش می‌کند. حال فرض کنید که قرار است داستانی بخوانید با این موضوع و رویکردی مینیمالیستی در پرداخت، آن وقت است که تک‌تک کلمات کتاب اهمیتی فوق تصور پیدا می‌کنند. اغراق نیست اگر ادعا کنم از دست دادن چند جمله، شما را از رسیدن به حوادث رخ‌داده‌ی رمان و مقصود نویسنده، محروم خواهد کرد.

با وجود همه این موانع، توانایی تیمور آقامحمدی در ساخت صحنه، روابط شخصیت‌ها و نثر جذابش، مددکار شما در طی این طریق خاص و پرپیچ و خم خواهد بود. در کنار قوت نوینسدگی، تصاویری تکراری نیز در رمان گنجانده شده است که چونان موتیفی در نقاط خاص به کمک خواننده می‌آید تا ارتباط بخش‌های مختف را معلوم کند و کلیتی از ماجرا پیش چشم خواننده بسازد. با چنین شرطی، شما را دعوت می‌کنم به خواندن این رمان خاص.

                                              این اثر را از فروشگاه اینترنتی ادب‌بوک تهیه نمایید