دکتر جاوید اقبال، فرزند علامه محمد اقبال لاهوری در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در لاهور گفت: آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران علامه اقبال را بیشتر از من می‌شناسند.
وی گفت: در کنفرانسی که چند سال پیش برای بزرگداشت اقبال در تهران برگزار شده بود، متوجه شدم که آیت‌الله خامنه‌ای حدود 2 هزار بیت از اشعار اقبال را از حفظ دارند که این باعث شگفتی من شد چون حتی من که فرزند اقبال هستم نمی‌توانم چنین حجم عظیمی از اشعار را یک‌جا به یاد آورم.
اقبال، مروج مسئله «اجتهاد» در شبه قاره
دکتر اقبال در پاسخ به سؤالی درباره نظر پدرش نسبت به اجتهاد گفت: اقبال اولین کسی بود که ایده اجتهاد را در شبه قاره تقویت کرد.
به گفته وی، با اینکه اندیشه اجتهاد به قدمت تاریخ خود اسلام است اما مدت‌ها به فراموشی سپرده شده بود.
اقبال افزود: اقبال یکی از کسانی بود که معتقد بود باید قوانین اسلام را با توجه به نیازهای روز دوباره تعریف کرد.
فرزند علامه اقبال درباره اینکه چه قوانینی دائمی و کدام قوانین قابل اصلاح هستند پاسخ داد که قوانین مربوط به عبادات مانند نماز و زکات قابل تغییر نیستند اما احکام خاصی هم وجود دارند مانند احکام مربوط به معاملات که باید با نگاه امروزی بازنگری شوند.
وی گفت: اقبال یکی از محکم‌ترین طرفداران حکومت اسلامی و مخالف حکومت متعصبین مذهبی بود و اگر امروز زنده بود، بزرگ‌ترین منتقد طالبان بود.
3 شخصیت تأثیرگذار بر زندگی اقبال
فرزند اقبال خاطر نشان کرد: 3 شخصیت در زندگی علامه اقبال تأثیرگذار بودند و جالب است که هر 3 نفر شیعه اثنی عشری بودند: «مولانا میر حسن» معلم اقبال، «سید جمال‌الدین» و «محمدعلی جناح» بنیانگذار پاکستان.
وی افزود: اقبال همیشه معلم دوران کودکی‌اش را می‌ستود که او را در مسیر درست قرار داد و معتقد بود که اگر میر حسن در زندگی دوران کودکی‌اش وارد نمی‌شد او تبدیل به یک معلم سنتی علوم دینی می‌شد.
به گفته جاوید اقبال، پیش از تولد اقبال لاهوری، پدرش خواب می‌بیند که به دنبال کبوتری می‌دود و عده زیادی نیز در همان مسیر به امید گرفتن یک کبوتر در حال دویدن هستند که از بخت خوش، یک کبوتر در دامن پدر اقبال می‌افتد و این برای پدر نشانه‌ای بود که پسرش موهبتی از جانب خدا خواهد بود.
به نظر اقبال، زندگی مسلمان امروز باید سراسر تلاش باشد و در هیچ مرحله‌ای نباید دست از تلاش بکشند چون کسی که نتواند اندیشه‌های نو بپرورد همچون مرده است و هنوز خدا را نشناخته است.
وی تصریح کرد که انسان در صورتی زنده است که چیزی خلق کند، یک ملت هم همین طور است، از لحظه‌ای که دست از تلاش بردارد دیگر از نظر اقبال یک ملت نیست.
پاکستان امروز با پاکستان اقبال فاصله زیادی دارد
دکتر جاوید در توضیح مفهوم «خودی» که اقبال بر آن تأکید زیادی داشت، می‌گوید که این مفهوم ترکیبی است از عشق، از خود گذشتگی، غرور و حریت.
به گفته وی، تولد پاکستان یکی از آرزوهای اقبال بود اما متأسفانه پاکستان امروز از آنچه اقبال می‌خواست و برایش دعا می‌کرد، فاصله زیادی دارد.
جاوید اقبال افزود: اقبال کشوری را آرزو می‌کرد که در آن قوانین اسلام به شکل درست اجرا و پیاده شوند و به دنبال کسی بود که بتواند رؤیاهای او را به واقعیت پیوند بزند.
وی تصریح کرد: علامه اقبال این انسان را در محمد علی جناح یافت و آنچه را در قلبش داشت برای او بازگو و او را تشویق کرد برای یک حکومت اسلامی تلاش کند چون می‌دانست فقط این شخص می‌تواند رؤیای او را محقق کند.
به گفته دکتر جاوید، اقبال از مفهوم غربی ناسیونالیسم، که در آن ملت بر پایه مرزها، رنگ، عقیده، یا زبان شکل می‌گیرد، آگاه بود.
وی افزود: اقبال معتقد بود که اگر می‌توان ملت را بر اساس این پارامترها تعریف کرد، چرا نتوانیم ملت را بر اساس دین و مذهب و ایمان تعریف کنیم و دوست داشت امت اسلامی را به عنوان یک ملت واحد ببیند.
رها کردن زبان فارسی به فرهنگ پاکستان آسیب زده است
فرزند علامه اقبال درباره اهمیت زبان فارسی نیز گفت: از آنجا که تدریس زبان فارسی در مدارس پاکستان کنار گذاشته شده است ما از نظر فرهنگی در هوا معلق مانده‌ایم.
دکتر جاوید خاطر نشان کرد: در زبان فارسی ارزش‌های فرهنگی نهفته است که با رها کردن آن زبان، به نوعی فرهنگمان را رها می‌کنیم.
وی تصریح کرد: بیش از نیمی از اشعار اقبال به زبان فارسی سروده شده است که نشان می‌دهد این زبان تا چه حد بر اقبال و بر شکل‌گیری اندیشه‌های او تأثیرگذار بوده است.
دکتر جاوید درباره تأثیر اقبال بر ایران معتقد است که وی تأثیر زیادی بر مردم ایران داشته و مردم ایران علاقه زیادی به این شاعر دارند.
تصاویری از مزار اقبال لاهوری