از مرز «تایباد» کسی رد نمی شود؟

بسیاری از مردم کشور ما فکر می‌کنند، افغانستان به دلیل وقوعِ طولانیمدتِ جنگ داخلی و همچنین شرایط بد و غیر طبیعی‌ای که در حوزه‌ امنیت‌های فردی واجتماعی دارد، کشوری است جنگ‌زده؛ و طبیعتاً فرهنگ، هنر و ادبیات آنگونه که شایسته است در طی این سال‌هابه بالندگی نرسیده و بلوغ فرهنگی متناسب با تحولات اجتماعی در جوامع دیگر نیافتهاست. بسیاری دیگر از مردم کشورمان، جامعه‌ افغان‌های مهاجر در ایران را محدود بهکار در محیط‌های کارگری ِ فرسایشی می‌دانند. با این حال کتابِ ارزشمندِ «درختانتبعیدی» به همت «شهرستان ادب» منتشر شده تا نشان دهد جامعه افغانستان - و بخصوصجامعه افغان‌های مهاجر- جامعه‌ای فرهنگی است که دل در گروی مهر ادبیات فارسی داردو سختی‌های هم‌زیستی طولانی مدت با مقوله‌ای سخت و خانمانسوز مانند جنگ همنتوانسته پیوند آنها را با هنر و ادبیات کم‌رنگ و سست نماید.
کتاب حاضر، مجموعه‌ای است دستچین از نمونه‌های برجسته شعر امروزِ افغانستان وطبیعتاً بیانگر روحیات و وقایع تاریخی منطقه‌ افغانستان. گردآوری این مجموعه بههمت «علی‌محمد مودب» و «سید ضیا قاسمی» بوده و البته قاسمی که خود نیز از جملهشاعران افغان است در شناسایی شاعران گمنام افغان، معرفی و انتخاب آثار برجسته‌ایشان نقشی موثرتر دارد.
در مطلعِ آثار هر شاعر، معرفی‌ِ مختصری از شاعر، فعالیت‌های ادبی و تحصیلاتش آوردهشده است. تعدادی از شاعرانی که در «درختان تبعیدی» آثارشان مورد توجه گردآورندگاناین مجموعه قرار گرفته است، در جریان درگیری‌های داخلی در افغانستان به شهادترسیده‌اند؛ تعدادِ بسیار زیادی مهاجرت کرده‌ و بخشی هم از این شاعران، هنوز درافغانستان مشغول فعالیت در بخش‌های علمی و ادبی هستند.
از آنجا که هر اثر ادبی‌ای در هر ژانر و با هر درونمایه و مضمون، در بستر تحولاتاجتماعی شکل می‌گیرد، باید گفت اشعار عاشقانه‌ای که در «درختان تبعیدی» انتخاب شدهنیز از این قاعده مستثنا نیست. عاشقانه‌های منتشر شده در این کتاب نیز هرچند دارایمضامین لطیف عاشقانه است،‌ اما عمدتاً راوی تلخی‌هایی است که جنگ و آوارگی بر سرراه این شاعران در وصال محبوب و مطلوب‌شان نهاده است. به عنوان مثال، سید حکیمبینش در بیت‌های آغازین شعری با عنوان «زیارت» با گلایه‌ای تلویحی از محدودیت‌هایبر سر راه ورود پناهجویان افغان می‌نویسد: «از مرز تایباد کسی رد نمی‌شود؟/ امروزنیز راه پدر سد نمی‌شود؟/ در ساک خویش دغدغه‌اش را گذاشته/ پوشیده کفش خویش و مرددنمی‌شود» و این گلایه را تا به آنجا برای مخاطب شرح می‌دهد که به مرگ پدرش در راهزیارت امام رضا(ع) اشاره می‌کند: «شعرم به چاپ نوبت چندم رسیده است/ اما پدر کهچاپ مجدد نمی‌شود.»
«درختان تبعیدی» را می‌توان به نوعی فصل مشترک ادبی در کشور ما و افغانستان دانست.زبان شعرها و توصیفات و مضامینی که در آن‌ها به کار رفته بخوبی گواه آن است کهجامعه‌ ادبی افغانستان، جامعه‌ای پویاست و حرکتی متوازن با جریانهای ادبی روزدارد. انتخاب قالب این آثار -غزل- نیز به ملاحت کتاب افزوده و در کنار تمامی ایننکته‌ها، باید یادآور شد کلمات، ترکیب‌ها، استعاره‌ها در برخی اشعار، گویش‌های خاصافغانی به این کتاب هویتی مستقل بخشیده است و البته شیرینی لهجه‌ افغانی نیز درکنار کلمات خاص آن منطقه مانند «حولی» به معنای «حیاط»، «لالوانی» به معنای«سرگردانی»،‌ «به جان زدن» به معنای «کلاه سر کسی گذاشتن» و... بر جذابیت‌های فنیاین کتاب افزون کرده است.
حامد عبدالسمیع، از جمله شاعرانی است که در «درختان تبعیدی» گزیده‌ای از آثارش بهانتشار رسیده است. این شاعر که تحصیلات خود را در زمینه علوم پزشکی ادامه دادهاست، پس از پایان تحصیلات به پیشاور مهاجرت می‌کند و سپس مدتی را در دانمارک می‌گذراند.او پس از سقوط طالبان به افغانستان باز می‌گردد و پس از بازگشت به موطن، «انجمنقلم افغانستان» را تاسیس می‌کند. رنگِ غالب آثار او اجتماعی است. او در یکی ازغزلهایش که در این کتاب نیز منتشر شده، آورده است:
محشر که بیش از آن قد و قامت نمی‌شود /یک لطف! یک نگاه! قیامت نمی‌شود!/...در راهعشق سرخ شدن اصل ِ مدعاست/یک رنگ زرد ِ تو که علامت نمی‌شود /هرچند خوب دیده که ازدست رفته است/عاشق دگر به فکر ندامت نمی‌شود.
درختان تبعیدی را انتشارات شهرستان ادب منتشر کرده است. این انتشارات، ناشر تخصصیکتابهای شعر است و تاکنون کتابهای بسیاری از شعرای جوان کشورمان را به زیور طبع ونشر آراسته کرده است؛ کتابهایی که در برخی اوقات، فاقد ارزشهای خاص ادبی بوده استو صرفاً منتشر شده تا ناشر به رسالتش -که همانا حمایت از شعرای جوان است- پایبندبماند. به نظر می‌رسد شهرستان ادب با انتشار این کتاب،‌ بازگشت موفقی به عرصهانتشار کتابهای موفق و پیشرو داشته است. 
این کتاب را می‌توانید به قیمت 15000 تومان از کتابفروشی‌های سراسر کشور تهیهکنید.