شهرستان ادب: امروز ٣١ خرداد است. ٣٣ سال پیش در چنین روزی، یکی از اسطورههای مبارزهی جهان و یکی از بینظیر الگوهای کفرستیزی و ستمسوزی در مکتب اسلام، یعنی دکتر مصطفی چمران، به شهادت رسید. فرماندهای که پیشوای انقلاب ایران، امام خمینی او را «سردار پر افتخار اسلام» نامید و شهادت او را «انسانساز» خواند. امام خمینی در بخشی از پیام مهم خود به مناسبت شهادت مصطفی چمران نوشتهاست:
«هنر آن است كه بی هیاهوهای سیاسی، و «خودنمایی»های شیطانی، برای خدا به جهاد برخیزد و خود را فدای هدف كند نه هوی، و این هنر مردان خداست».
حقی که شهیدانِ دورانِ انقلاب اسلامی و دفاع مقدس _این الگوهای دینی و اسطورههای ملی میهنی_ بر ما دارند حقی عظیم است و دریغا که هنر و ادبیات معاصر آنچنان که باید و شاید به این موضوع توجه نکرده است.
دوشعر، از دو نسل از شاعران انقلاب را برای شهید چمران میخوانید. شعر نخست به نمایندگی از نسلِ نخست شاعران انقلاب، شعری آزاد است با نام «چمران» سرودهی استاد دکتر سید علی موسوی گرمارودی. این شعر فردای شهادت شهید چمران یعنی روز یکم تیر سال ١٣٦٠ سروده شده است. این سپید سروده را به نقل از کتاب «خواب ارغوانی» سیدعلی موسوی گرمارودی بخوانید:
«چمران»
مردی به ازای شرف
به تُردی ساقه انجیر
صخره‌ای زیر آب:
صلابت آرام مستتر
خشونت در بازوانش به استراحت می‌نشست
تا راست‌تر بایستد
دست‌های نوازشش گربه‌ها را پلنگی می‌آموخت
با چشمانی صبور و سمور
تندیس «عمل» و «امل»
و چون تندیس، آرام
بی‌ادعا چون باران؛
به سادگی آب از ناودان هر دل، جاری
و شاهین، بر برج بیداری،
با پرواز و نگاه کبوتران
***
میان بسته، و بازوان گشاده،
در هودج عشقی سرخ
از حریر خون گذشت
شعر دوم به نمایندگی از نسل امروزِ شاعران انقلاب، غزلی است با عنوان «چ» سرودهی شاعر توانای اصفهانی ، مهدی جهاندار. این شعر پس از آغاز اکران عمومی فیلم سینمایی «چ» (ساختهی سینماییِ ابراهیم حاتمی کیا در روایت بخشی از زندگی شهید چمران) منتشر شد. این غزل را که در وزنِ «فاعلن فعولن، فاعلان فعولن» سروده شده به نقل از وبلاگ شخصی مهدی جهاندار «نظم پریشان» بخوانید:
«چ»
«چ» مثل چندین «چ» مثل چندان
چندی ام بگریان چندی ام بخندان
مثل یک چکامه سخته و مطنطن
مثل چشمه ساده تازه و خروشان
«چ» چگونه رفتن در پی نشانی
چارراه خندق کوچۀ نیستان
«چ» مثل چل شب با خدا نشستن
چله را شکستن چلۀ زمستان
تیغها چکاچک زلفها چلیپا
چارهمان شهادت حجلهمان چراغان
«چ» مثل چزّابه میان آتش
«چ» مثل چزّابه میان طوفان
مصطفی کجایی در میان مایی
ای به جای نام تک تک شهیدان
جای خالیات را عاشقان گرفتند
کودک فلسطین شد چریک لبنان
«ف» مثل فکّه «ک» مثل کرخه
«پ» مثل پاوه «ب» مثل بستان
«آ» مثل آیت «ر» مثل روشن
«ه» مثل همّت «چ» مثل چمران