شهرستان ادب: ۲۵ آذر در تقویم، «روز پژوهش» نامگذاری شده است. با تبریک این روز به همه پژوهشگران، بهویژه پژوهشگران حوزۀ شعر، ادب و زبان فارسی و همچنین ادبیات داستانی ایران؛ فرا یاد میآوریم که پژوهش به همین معنای امروزی، پیش از این در یکی از مهمترین آثار منظوم کهن فارسی، یعنی شاهنامه _سرودۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی_ به کار رفته است. غیر از شاهنامۀ فردوسی، کاربرد امروزینی که از این واژه در آثار کهن قابل ذکر باشد، مگر در آثار نظامی گنجوی، ندیدهاند. در زیر به بعضی از ابیات شاهنامه با واژۀ «پژوهش» اشاره میشود:
سخن سربه سر موبدان را بگوی
«پژوهش» کن و راستی بازجوی
که دانم که چون این «پژوهش» کنید
بدین رای بر من نکوهش کنید
کنند انجمن پیش تخت بلند
به کار سپهری «پژوهش» کنند
چو رستم بیاید نکوهش کند
مگر کین سخن را «پژوهش» کند
همی جان من در نکوهش کنی
چرا دل نه اندر «پژوهش» کنی
بدین گیتیت در نکوهش بود
به روز شمارت «پژوهش» بود
وزین هرچ گویم «پژوهش» کنید
وگر خام گویم نکوهش کنید
که گر بازیابی به پیچی بدرد
«پژوهش» مکن گرد رازش مگرد
سزاکیست کو را نکوهش کنیم
ز کردار او چون «پژوهش» کنیم
دگر گفت هرکس نکوهش کند
شهنشاه را چون «پژوهش» کند
بدین گیتی اندر نکوهش بود
همین را بدان سر «پژوهش» بود