شهرستان ادب: اتفاقاتی که عصر دوشنبه، دوازدهم شهریور، رخ داد را می‌توان خیلی خلاصه در سیصدکلمه نوشت و همه‌چیز را هم پوشش داد. از اینکه این مراسم نیز مانند خیلی از همایش‌ها و مراسم‌ها و اتفاقات دورهمی دیگر ایرانی با تأخیر آغاز شد و البته خوشحال هم بود که این تأخیر بیشتر از نیم ساعت نشد!
سخن‌دانی نمایشگونه‌ی مجری، سخنرانی میزبانان و مهمانان، اهدای جوایز، نمایش فیلم و اجرای پرفورمنس و بخش شیرین و جذاب اهدای جوایز در سه نوبت مجزا. برای هر کدام از این بخش‌ها می‌شود یکی دو پاراگراف خوب نوشت؛ آخرش هم می‌شود یک گزارش خوب و پروپیمان از اتفاقات آن روز.
صدالبته که این گزارش را باید همان روز بعد از پایان مراسم روی خط خبرگزاری‌ها و رسانه‌های مجازی و کاغذی برد؛ اما چرا این‌قدر دیر؟ برای من که نه‌تنها ناظری معمولی، بلکه جزء یکی از میهمانان افتخاری مراسم بودم، خیلی راحت بود نوشتن این گزارش در همان روز بعد از مراسم و ارسال آن. اما چیزهایی که قبل، حین و بعد از پایان مراسم دیدم، ذهنم را درگیر کرد و موکلش کردم به تفکر و تأمل بیشتر در این فضا.
البته بگذارید ابتدایش همان خلاصه‌ی مراسم را خدمتتان عرض کنم، آنگاه سراغ قسمت‌های نادیدنی‌اش خواهیم رفت. مراسم رأس ساعت 4:30 شروع شد. مجری مراسم که سیندرلای افسانه‌ای بود، به‌عنوان میزبان سرزمین افسانه‌ها، مجری‌گری نمایشی مراسم را به عهده داشت. با پایان سخن‌دانی مجری افسانه‌ای (!) نوبت به امیرمحمد آقایی و نیما کهندانی رسید تا به ترتیب به‌عنوان دبیر اجرایی مراسم و مدیرمسئول پایگاه خبری افسانه، درباره‌ی مراسم صحبت کنند. بعدازآن نوبت به نمایش فیلم علمی-تخیلی «بازی جبر» رسید. با پایان نمایش فیلم از شهرام اقبال زاده دعوت شد تا به‌عنوان یکی از مهمانان برنامه سخنرانی کند. صحبت‌های ایشان بیشتر مبحثی واژه‌شناختی پیرامون مسئله‌ی علمی-تخیلی یا علمی-خیالی بود که ارجاعی داشت به یکی از نظرات جمال میرصادقی پیرامون تخیل و خیال.
دور اول اهدای جوایز اتفاق بعدی بود؛ تقدیر و اهدای تندیس به نویسندگان، مترجمان، ناشران و فعالان عرصه‌ی کتاب. لیست تمامی برگزیدگان را قبل از رسیدن به حواشی مهم‌تر از متن خدمتتان می‌گویم. با پایان این قسمت کلیپی از نقاشی دیجیتال فانتزی-تخیلی به حضار و مدعوین نشان داده شد. دوباره دور دوم اهدای جوایز رخ داد. بعدازآن نوبت به سخنرانی نوید فرخی رسید. نوید نیز از فعالان و مترجمان عرصه ادبیات گمانه‌زن است که در این مراسم به سیر تطور سینمای علمی تخیلی در جهان پرداخت. قسمت بعدی ماجرا فیلمی کوتاه و مستندگونه از چند نویسنده‌‌ی جوان و نوجوان بود که از خودشان و آینده‌شان در نویسندگی می‌گفتند.
پخش موسیقی زنده توسط گروه طهرانو نیز لحظات مفرحی را در فضای سالن ایجاد کرد. در این میان دور سوم مراسم اهدای جوایز نیز سررسید و از بزرگان و تلاشگران سال‌های دور و نزدیک ادبیات گمانه‌زن ایران تقدیر و تشکر شد. با به اتمام رسیدن مراسم، نامادری سیندرلا نیز سررسید و او را با خودش به سرزمین افسانه‌ها برد. ساعت 7:30 دقیقه مراسم تمام شد!
فهرست تقدیرشدگان رویداد سال افسانه‌ها (سال 1397):
* جناب آقای محمد قصاع
به پاس تألیف کتاب ارزشمندِ پژوهشی در ادبیات و اندیشه علمی‌تخیلی
* جناب آقای احسان رضایی
به پاسِ سال‌ها فعالیت مؤثر در حوزۀ ادبیات فانتزی، علمی‌خیالی و وحشت
* جناب آقای بهرنگ مافی
به پاسِ ترجمۀ مجموعۀ ارزشمند چرخ زمان در ژانر فانتزی
* سرکار خانم مهنام عبادی
به پاس ترجمۀ کتاب هیولاشناس در ژانر وحشت
* سرکار خانم آیدا کشوری
به پاسِ ترجمۀ مجموعۀ ارزشمند گروهان سیاه
* جناب آقای حسین شهرابی
به پاس سال‌ها تلاش در زمینۀ ترجمۀ آثار فانتزی، علمی‌خیالی و وحشت
* جناب آقای بهنام حاجی‌زاده
مترجمِ جوان و پرکار ادبیات فانتزی، علمی‌خیالی و وحشت
* جناب آقای مهیار فروتن‌فر
به پاس ترجمۀ کتاب ارزشمند تلماسه در حوزۀ علمی‌خیالی
* جناب آقای مهدی رجبی
به پاس تألیف مجموعۀ قصه‌های عجیب برای بچه‌های عجیب‌‌غریب
* جناب آقای فرزاد فربد، مدیریت محترم نشر پریان
به پاس ترجمۀ کتاب ارزشمند چرخ زمان در ژانر فانتزی
* جناب آقای محمدعلی جمالی، مدیریت محترم انتشارات باژ
به پاس چاپ اثر ارزشمند هیولاشناس در ژانر وحشت
* جناب آقای سعید فرهنگیان
به پاسِ خلق آثار ارزشمند در ژانر فانتزی
* سرکار خانم مبین تنگسیری، فعال مجازی حوزۀ کتاب
به پاسِ فعالیت ارزشمند در زمینۀ معرفی آثار ادبیات ژانری در فضای مجازی
* جناب آقای محمد عوض‌پور، مدیر صفحات مجازی Gotfacts
به پاسِ فعالیت خارق‌العاده در زمینۀ معرفی اثر فانتزی نغمۀ یخ‌و‌آتش
* جناب آقای علی عسگری، مدیریت محترم انتشارات هوپا
به پاسِ اقدامات ارزشمند در حوزۀ کپی‌رایت و رعایت حقوق قانونی نویسندگان ژانری
* جناب آقای رضا نیکنام، مدیریت محترم انتشارات ویدا، به پاسِ چاپِ نفیسِ اثر دنیای آتش و یخ
* جناب آقای امید نصری، مدیریت محترم انتشارات پرتقال
به پاسِ فعالیتِ کم‌نظیر در زمینۀ چاپ آثار پرطرفدار و به‌روز کودک و نوجوان
* جناب آقای جمال خداپناهی، مدیریت محترم انتشارات بهنام
به پاسِ فعالیت مداوم در زمینۀ نشر آثار فانتزی
* سرکار خانم مریم عزیزی
به پاسِ تألیف کتابِ مؤثرِ دشت پارسوا در ژانر فانتزی
*
اما حواشی مهم‌تر از متن این مراسم چه بود؟ مراسم دوازدهم شهریور که به همت بنیاد افسانه‌ها در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد، چه چیز مهمی داشت که از اصل مراسم هم مهم‌تر بود؟ افسانه‌ها یک وبگاه خبری تحلیلی است که به مدت 4سال پیاپی از 91تا 95 جایزه‌ی سالانه افسانه‌ها را برگزار می‌کرد. به ناگاه در سال 95 افسانه‌ها به خواب فرو می‌رود و دیگر خبری از آن نیست. اما دوباره افسانه‌ها آغازشده‌اند؛ نیما کهندانی مدیر مجموعه‌ی افسانه‌ها در سخنرانی افتتاحیه‌اش از آغاز به کار پنجمین دوره‌ی جایزه ادبیات گمانه‌زن افسانه‌ها در آذرماه 97 خبر داد.
حال چه چیزی افسانه‌ها را وادار کرد در چنین فضایی که به نظر می‌رسد تب‌وتاب ماجراهای اقتصادی همه‌چیز را فراگرفته است، وارد این ماجرا شوند؟ اگر بخواهیم خلاصه جواب بدهیم، یک کلمه: مخاطبان! طبیعتاً اگر گروه افسانه‌ها میدانست در جامعه‌ی ایرانی و در میان مخاطبانش جایی ندارد، هیچ‌گاه چنین قدمی را برنمی‌داشت. نهایت آنکه می‌شد مانند برخی مراسمی که به‌زور دگنک برگزار می‌شود و جز میزبان و برخی میهمانان کسی به این مراسم نمی‌آمد. اما هنوز چیزی از شروع مراسم نگذشته، نه‌تنها سالن کاملاً پرشده بود، بلکه تعدادی از مخاطبان مراسم ایستاده و تکیه داده به دیوار یا نشسته روی زمین مراسم را تماشا کردند. این اتفاق آرزوی هر میزبانی است که مخاطبانش او را این‌گونه دوست داشته باشند و برایش احترام قائل شوند.
مخاطبان ادبیات گمانه‌زن در طی این سال‌ها نه‌تنها کم نشده‌اند، بلکه گسترش پیداکرده‌اند. نه‌تنها ازنظر سن و سال محدود نشده‌اند، بلکه طیف‌های بیشتری از اقشار مختلف به سمت آن جذب‌شده‌اند. باید این مخاطبان را دریابیم. تشویق‌های ممتد و پراحساس مخاطبانی که در گردهمایی افسانه‌ها حضور داشتند همان‌گونه که نوای خوش و لذت‌بخشی است، زنگ خطری نیز برای ناشران، نویسندگان، مترجمان و منتقدان است. توقع آنها زیاد و به‌جا است. نباید آنها را دست‌کم گرفت. خصوصاً نویسندگان وطنی و ایرانی. آنها راه پرپیچ‌وخمی را طی کرده‌اند و به اینجا رسیده‌اند. نویسندگان و ناشران ایرانی نیز باید هم‌قدم و هم‌پایه‌ی آنها پیش بروند و کم نگذارند.
گزارش از: مسعود آذرباد
عکسها از: یلدا طاهر و آیناز فرازنده.