قدم زدن در خیابان‌های مانیفست | معرفی کتاب «ماه بر فراز مانیفست»

شهرستان ادب: تازه‌ترین معرفی کتاب پروندۀ ادبیات کودک و نوجوان سایت شهرستان ادب، اختصاص دارد به کتاب «ماه بر فراز مانیفست» نوشتۀ کلروندرپول. این معرفی کتاب را خانم سیده‌زهرا محمدی نوشته است که شما را به خواندن آن دعوت می‌کنیم:

سال ۱۹۱۴ جوان هجده‌سالۀ صربی، ولیعهد امپراتوری اتریش‌ـمجارستان را ترور می‌کند و این ترور باعث آغاز جنگ جهانی اول می‌شود. جنگ جهانی اول از سال ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ ادامه پیدا می‌‌کند. کشورهای بسیاری درگیر این جنگ می‌شوند و اتفاقات بسیار دردناکی در این جنگ رخ می‌دهد: در این جنگ برای اولین بار از سلاح‌های شیمیایی استفاده و برای اولین بار مناطق غیرنظامی بمباران شد و باز هم برای اولین بار تعداد انبوهی از غیرنظامیان کشته شدند. ۱۸ سال بعد از جنگ جهانی اول، بورس آمریکا در بازار سهام سقوط می‌کند. این خبر در دنیا می‌پیچد و آمریکا و کشورهای بسیاری وارد بحران اقتصادی بزرگی می‌شود. در پی این اتفاق، مردم کشورهای مختلف و مردم بسیاری از ایالت‌های آمریکا برای داشتن زندگی بهتر به ایالت‌هایی از آمریکا که زندگی بهتری داشتند و کمتر درگیر این بحران شده بودند، مهاجرت می‌کنند. سال‌ها بعد خانم کلروندرپول این دو اتفاق بزرگ را موضوع‌ داستانش قرار می‌دهد و کتاب «ماه بر فراز مانیفست» را می‌نویسد.

ماه بر فراز مانیفست، رمانی تاریخی است. همان‌طور که گفتیم این کتاب قرار است تاریخ آمریکا را شرح دهد. نویسنده از سال‌های ۱۹۱۸ و ۱۹۳۶ می‌گوید؛ یعنی از جنگ جهانی اول و بحران اقتصادی بزرگ (رکورد بزرگ). کتاب، داستان آبیلین را شرح می‌دهد. آبیلین، دختر نوجوانی است که پدرش او را به شهر دوران نوجوانی خودش، یعنی مانیفست، می‌فرستد. آبیلین بعد از مدت کوتاهی در پی یافتنِ گذشتۀ پدر، به سرگذشت شهر مانیفست و شهروندانش گره می‌خورد و گره از رازهای روزهای دور مردم این شهر باز می‌کند. وقتی کتاب را می‌خوانید، قرار است با آبیلین به زندگی اهالی مانیفست سرک بکشید، قصه‌های دوشیزه سادی را بشنوید، همراه جینکس ماجراجویی کنید، همراه نِد به جبهه‌های جنگ بروید، با روتانا و لتی کارگاه‌بازی کنید و جاسوس شهر را پیدا کنید و درنهایت همراه شِدی برای مردم خیابانی سازدهنی بزنید و برایشان غم‌خوار خوبی باشید. خانم کلر وندرپول، برای روایت‌کردن قصه‌اش در دو زمان متمایز از دو روای متفاوت بهره برده است؛ آبیلین از اتفاقات سال ۱۹۳۶ برایمان می‌گوید و راوی‌ سوم شخص، اتفاقات سال ۱۹۱۸ را روایت می‌کند. وندرپول، بدون اینکه وارد حاشیه‌ها و اضافات شود، آنچه که بر مردم آمریکا در آن روزها گذشته را برای خواننده تعریف می‌کند.

این کتاب را می‌توان، کتابی درخورتوجه برای نوشتن تاریخ هر کشور و ملتی در نظر گرفت؛ کتابی که تاریخ را برای نسل جدید با قصه و داستان روایت می‌کند، بدون اینکه مخاطب دچار دلزدگی شود.

و اما موضوعی که بعد از اینهمه کتاب جنگی خوانده‌ام و به آن پی برده‌ام این است که: جنگ اتفاقی است که بدون شک همۀ ملت‌ها آن را تجربه کرده‌اند. جنگ‌ها چه در سطح بین‌المللی وچه در حد نزاعی قبیله‌ای همیشه یک ویژگی مشترک دارند؛ اینکه جوانانی با شور و اشتیاق برای دفاع از میهن و سرزمینشان تفنگ به دست می‌گیرند، حتی اگر حق با مردم سرزمینشان نباشد. سال‌ها بعد از خلاصی از جنگ و اتفاقاتش نویسندگان هر کشوری در ستایش سربازانشان کتاب می‌نویسند و از دلاوری‌هایشان می‌گویند. سیاستمداران در غم کشته‌شدن میلیون‌ها نفر، گرامی‌داشت می‌گیرند و نهایتاً یک دقیقه سکوت می‌کنند؛ اما در همان لحظه‌ای که خیال می‌کنی همه متنبّه شدند و دیگر کسی راضی به جنگ دیگری نیست، دقیقاً در همان لحظه باز به بهانه‌ای آتش جنگ را روشن می‌کنند. شاید بعد از این‌همه سال و بعد از این‌همه جنگ و خونریزی، بد نباشد نگاه مخاطب‌های‌مان را متوجه این موضوع کنیم که اگر ما در هرکدام از این جبهه‌ها بودیم، چه عکس‌العملی از خودمان نشان می‌دادیم؟ آیا اگر حق با ملت ما و کشور ما نباشد باز هم لباس رزم می‌پوشیم و برای وطنمان سرود آزادی می‌خوانیم؟ و شاید بد نباشد این جمله از کتاب مثلاً برادرم را همیشه در حافظه‌مان ثبت کنیم که: «درک و فهمش خیلی سخت است که چرا در برابر درد و رنج دیگران، همدردی و دلسوزی فراموش می‌شد که چرا بین انسانیت در وطن و انسانیت در آنجا، در روسیه، تفاوت گذاشته می‌شد. کشتن غیرنظامی‌ها در آن جا بخشی از کار معمول روزمره بود، بدون ارزش ذکر کردن، در اینجا اما جنایت» (ص ۱۰۲).

ماه بر فراز مانیفست در سال ۲۰۱۱ برندۀ مدال نیوبری، معتبرترین جایزۀ آمریکایی برای کتاب‌های کودکان و نوجوانان، شده است. سال ۱۳۹۱ انتشارات افق ماه بر فراز مانیفست را برای نوجوانان ترجمه کرد. این کتاب را می‌توانید با ترجمۀ خانم کیوان عبیدی آشتیانی بخوانید و از خواندنش لذت ببرید.