سه سال عاشقی به سبک «ون‎گوگ»!

شهرستان ادب به نقل از خبرگزاری فارس: محمدرضا شرفی خبوشان، دبیر ادبیات جوانی است که در در دهه سوم زندگی اش در یکی از دبیرستانهای ورامین مشغول به فعالیت است. وی در دو حوزه داستان و شعر فعال و پویاست. آخرین اثر وی «عاشقی به سبک ون‌گوگ» است. کتابی که چرخه‌ تاریخی مشروطه تا انقلاب اسلامی را با استفاده از شخصیت‌های مختلف که جایگاه‌های اجتماعی و شغلی گوناگونی دارند، بیان می‌کند. «عاشقی به سبک ونگوگ» سومین اثر داستانی اوست که توسط انتشارات موسسه‎ی فرهنگی هنری شهرستان ادب به بازار نشر آمد. شرفی در گفت‌وگویی تفصیلی با خبرگزاری فارس راجع فعالیت ها و آخرین اثرش به گفتگو نشست.

فارس: با توجه به اینکه شما اهل ورامین هستید، وضعیت شعر و داستان آن سامان چگونه است؟

بیشتر فعالیت کسانی که به صورت حرفه ای در این حوزه ها قلم می زنند در تهران است و به جهت نزدیکی ورامین با تهران، هم در عرصه داستان و هم شعر دوستانی هستند که کارهای خوب و موفقی دارند. به خصوص در عرصه داستان می توان به جناب آقای حسن بنی عامری اشاره کرد که در حال حاضر ساکن ورامین و از داستان نویسان بسیار مطرح و موثر کشور می باشند، و دارای آثار بسیار زیبا و پرمخاطبی هستند. در حوزه شعر هم دوستانی هستند که در عرصه کشوری فعالیت می کنند.

فارس: شما چند سال پیش کتابی راجع به شعر ورامین چاپ کردید و آشنایی بیشتری نسبت به وضعیت شعر در ورامین دارید،وضعیت شعر ورامین از نظرگاه شما چگونه است ؟

استعدادهای خیلی خوبی در حوزه شعر در شهرستان ورامین و همچنین در شهرستان های پیشوا و قرچک وجود دارند. دو کتابی را که ما به صورت گروهی و با همکاری بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس ورامین چاپ کردیم نشان داد که در ورامین به خصوص در حوزه شعر دفاع مقدس استعدادهای درخشان و خوبی فعالیت می کنند.

فارس: «پوتین من کجاست» و «لحظه پروانگی» ؟

بله ، این دو کتاب مجموعه ای از اشعار گروهی از شاعران ورامین، پیشوا، پاکدشت و قرچک است.

فارس: غیر از این کتابهایی که شما منتشر کردید اخیرا رمانی با عنوان «عاشقی به سبک ون گوگ» از شما منتشر شد که استقبال خیلی خوبی هم از این کتاب شد. از اسمش شروع کنیم. اولا اسمش خیلی شاعرانه است. «ون گوگ» یک نقاش صاحب سبک است .

علت اصلی انتخاب این اسم به خاطر شخصیت اول این رمان است. این شخصیت شاعری است که در دهه 40 و 50 پیش از انقلاب زندگی هنرمندانه، شاعرانه و روشنفکرانه ای دارد و در فضای حرفه ای نقاشی زندگی می کند. شخصیت دوم این کتاب هم نقاش است و ما دو شخصیت داریم که هر دو آنها نقاش هستند. ارتباط این دو شخصیت، مسائلی که با هم دارند ، خانواده های آنها و فضایی که در آن زندگی می کنند بخش اعظم رمان را به خود اختصاص داده است. این رمان در فضای هنر نقاشی به سر می برد و با اصطلاحات نقاشی، دنیای نقاشان و توصیف رخدادهایی که برای آنها پیش می آید گره خورده است. این اسم هم در واقع با نقاشی ارتباط دارد. می توان گفت که از معدود رمان هایی است که بر مبنای یک هنر به خصوص ساخته شده و از دریچه نقاشی ، داستان روایت می شود. شخصیت اول که خود نقاش است در چند فصل اول راوی ماجراست و روایت ها برای ما از دید او تعریف می شود. من فکر نمی کنم رمانی داشته باشیم که راوی آن نقاش باشد و کتاب از منظر او روایت شود.

فارس:  اکثر کتاب هایتان عنوان شاعرانه دارند!

شاید دلیلش به نوعی همان شاعرانه بودن من باشد. البته چند صباحی است که نویسندگی ما بر شاعر بودنمان سبقت پیدا کرده است . حدود شش سال است که در فضای داستان نفس می کشم و الان خودم را شاعر نمی دانم. من در کل سرایش شعر را امری تمام وقت نمی دانم. شعر حاصل لحظه های خاص و احوالات خیلی عمیق است که همیشه ممکن است تکرار نشود و این شعر است که آدم را انتخاب می کند.

فارس:  با توجه به هنرمندی شما در حوزه شعر و داستان و اینکه شما دبیر ادبیات فارسی هم هستید، به نظرتان آموزش و پرورش چقدر از افراد فعال در حوزه شعر و داستان بهره می برد ؟

هیچ، به طور قطع می توان گفت که آموزش و پرورش نسبت به معلمانی که در آن مشغول هستند هیچ گونه شناختی ندارد . آموزش و پرورش باید نسبت به دبیرانی که صاحب کتاب هم هستند شناخت پیدا کند و برای استفاده از آنها برنامه ریزی داشته باشد. متاسفانه علاوه بر اینکه هیچ گونه برنامه ریزی در این سازمان وجود ندارد ، حتی پیشنهاد های معلمان هم مورد استقبال قرار نمی گیرد.

فارس: دهه 60 و 70 جزو سالهایی بود که ادبیات ما رشد چشمگیری داشت و آموزش و پروش هم خیلی جدی این کار را پی گرفت. چرا در حال حاضر این نهاد از پتانسیل کمتر بهره مند می شود ؟

منظور بنده استفاده از شاعر، نویسنده و یا اهل کتاب در رده مدیریت نبود . منظورم این بود حداقل آموزش و پرورش بپذیرد معلمی دارد که به عنوان نویسنده و یا شاعر فعالیت می کند و کتاب های این معلم را به دانش آموزان معرفی کند و یا در شهر خودش از او به عنوان یک اهل نظر دعوت کند و نظرات او را در برنامه ریزی ها دخالت دهد .

فارس: با این مقدمه می خواستم به این سوال برسم که دانش آموزان شما و معلم هایی که با شما سر و کار دارند، از کارهای شما و سابقه شاعری و نویسندگی تان باخبرند ؟

در همین حد می دانند که من کتابی هم دارم.

فارس:  این علاقه مندی را آموزش و پروش باید ایجاد کند ؟

بله، به عنوان مثال همین کتابی را که شما نام بردید ، مخاطب اصلی آن نوجوانان هستند و اولین رمانی هست که در مورد پانزده خرداد نوشته شده  و برگزیده نخست جشنواره داستان انقلاب شد. همین امسال هم در جشنواره داستان اشراق برگزیده شد، ولی در خود شهرستان ورامین ، آموزش و پرورش اصلا حرکت خاصی راجع به این کتاب انجام نداد، که همین نشان از بی برنامه گی و عدم شناخت مسئولان از ادبیات داستانی و مقوله کتاب می باشد. انتظار می رفت که آموزش و پرورش با برگزاری مسابقات کتاب خوانی و یا خریداری به تعداد کتاب خانه های مدارس ، این کتاب را به دانش آموزان معرفی کند. حتی آموزش و پرورش می توانست با این کتاب غروری را به دانش آموزان ورامینی منتقل کند ، زیرا شخصیت اول این رمان دانش آموزی است که از این شهرستان بوده و در مواقع مهم تاریخ انقلاب حضور داشته است و دانش آموزان می توانستند با آن همزاد پنداری کنند. اما متاسفانه باید بگویم هیچ گونه اقدامی برای معرفی این کتاب انجام نشد، که ناشی از عدم شناخت مدیران این ارگان از ادبیات داستانی و یا عدم برنامه ریزی صحیح است. در دهه شصت امور تربیتی، مدیران عاشق و صاحب دلی را به مدیریت انتخاب می کردند و آنها با جان و دل بچه ها را به سمت هنرهای مختلف هدایت می کردند. من خودم دانش آموزی بودم که آن دوران طلایی را به یاد دارم.

فارس:  اتفاقا جزو کارهای کم خرج است و نیازی به بودجه کلان ندارد و فقط کمی عشق می خواهد.

بله همین طور است. به نظر من هر کس که وارد آموزش و پرورش می شود باید با عشق وارد این حوزه شود و اگر معلمی برای مادیات به این سمت بیاید خوب نیست.

فارس:  از سختی های کتاب «عاشقی به سبک ون گوگ» بگویید.

این کتاب در یک بستر تاریخی روایت می شود. بنده نزدیک به سه سال راجع به این کتاب کار کردم و تقریبا هشتاد درصد وقت من را تحقیق، مطالعه و پژوهش در زمینه شخصیت ها و بستر تاریخی رمان، به خود اختصاص داد. عقیده من این است که یک رمان خوب گره خورده با پژوهش، تحقیق ، خواندن و مطالعه نویسنده است. به خاطر اینکه شخصیت های این رمان نقاش بودند و من نقاش نبودم، این پژوهش و تحقیق و رنج فرا گرفتن ریزه کاری های دنیای نقاشان را بر خود هموار کردم و به همین جهت وقت فراوانی گذاشتم تا وارد فضای نقاشانی شوم که برای روزگار خودم نیستند و حدود 50-40 سال پیش از من زندگی می کنند و نفس می کشند . برای بدست آوردن گفتار، فضای نقاشی ، سبک و سیاق و روابطی که این نقاشان دارند می بایست به مکتوبات و نوشته ها و خاطرات باقی مانده از آن نسل رجوع می کردم و به همین خاطر رمان پرکاری بود. سه فصل اول رمان توسط اول شخص روایت می شود که از زبان نقاشی به نام البرز است، اما فصل پایانی، فصل دانای کل است که به حدود 80-70 سال پیش از نقل راوی اول شخص بر می گردد؛ یعنی به دوران مشروطه و زمانی که مجلس اول شکل می گیرد. به همین خاطر باز هم در فصل چهارم فضای تاریخی متفاوتی را تجربه می کنیم که این هم زمان زیادی را از من گرفت. از طرفی پیدا کردن لحن و زبان راویان هم کار سخت و دشواری بود، بخصوص در فصل چهارم که شیوه روایتی و لحن به کلی عوض می شود. یعنی خواننده در فصل چهارم با زبانی کاملا متفاوت از سه فصل اول روبروست.

فارس:  انتشارات شهرستان ادب این رمان را چاپ کرد. چرا شهرستان ادب ؟

چون به نظر من جمعی هستند که واقعا عاشقانه کار می کنند. جوانانی که دغدغه اصلی آنها ادبیات است و نگاه مادی به کار ندارند و هر جا احساس کنند نوشته قابلی در حال شکل گرفتن است به انتشار آن کمک می کنند. به همین خاطر خودم هم علاقه مند به همکاری با آن ها بودم . البته یک مجموعه شعر هم از من در این انتشارات به چاپ رسیده است.

فارس: در حال حاضر اثری در دست انتشار دارید؟

رمانی دارم که به زودی آماده می شود و قرار بنیاد ادبیات داستانی ایران آن را به چاپ برساند. نزدیک سه سال است که بر روی این رمان کار می کنم و الان در حال آخرین بازنویسی ها است و هنوز روی اسم آن به قطعیت نرسیده ام.

فارس:  محور رمان در مورد چیست ؟

در مورد قضیه به توپ بستن مجلس توسط محمدعلی شاه است. یک راوی اول شخص دارد که این راوی متخصص در کتاب و نسخه های قدیمی می باشد و به نوعی روایت لسان الدوله هم در این رمان می شود. لسان الدوله کسی بوده که در زمان مظفرالدین شاه ، کتابدار باشی کتابخانه سلطنتی بوده و بسیاری از کتاب ها را به سرقت برده است. در حال حاضر بسیاری از کتاب های منحصر بفرد ایران در موزه های دنیا به خاطر دزدی های لسان الدوله می باشد.

فارس:  ممنون از وقتی که در اختیار ما قرار دادید.

من هم از شما تشکر می کنم.