«در آفریقا همه چیز سیاه است» مجموعه داستانی با نگاهی متفاوت به جنگ

شهرستان ادب به نقل از فارس: «در آفریقا همه چیز سیاه است» مجموعه داستانی است نوشته «ساسان ناطق». این مجموعه شامل چهار داستان کوتاه است که با نثری خوب و روان توام با چینش منطقی عناصر داستانی به نگارش درآمده‌اند. از نقاط قوت این کتاب می توان به نگاه متفاوت نویسنده به مقوله جنگ اشاره کرد که با هوشمندی تمام به روایت داستان‌هایی از جبهه‌ مقابل به دست داده است.

 نخستین داستان این مجموعه، داستان کوتاه «کسی به مرده‌ها لگد نمی‌زند»، در جبهه عراق می‌گذرد  و روایتگر کسانی است که به جوخه‌های مرگ می‌پیوندند و مسئولیت آنها اعدام سربازان یا افسران عراقی است که از جبهه گریخته و یا از دستور مافوق تمرد کرده‌اند. این داستان با پرداخت منسجم خود سعی در بیان اضطراب‌ها و دغدغه‌های فکری افرادی دارد که در نگاه اول برای جنگ با دشمن به جبهه آمده‌اند، اما کم‌کم متوجه می‌شوند که مجبور به جنگ با نیروهای خودی شده‌اند و این قصه سر دراز دارد!

چشم که باز می‌کنند می‌بینند حالا سربازان و افسران خودی آنها را حتی بیشتر از سربازان ایرانی دشمن می‌دانند. این داستان در واقع استحاله‌ انسان را در خوی حیوانی‌اش به خوبی نمایش می‌دهد.

«در آفریقا همه چیز سیاه است» دومین داستان مجموعه است که عنوان آن به اسم کتاب نیز رسیده است. این داستان روایتگر افرادی است که درگیر فضای اطلاعاتی در بالاترین سطوح حزب بعث عراق و حکومت صدام بوده‌اند. ماجرا از زبان فردی روایت می‌شود که خود پس از مدت زمانی مزدوری به مهره‌ای سوخته بدل شده و سیستم قصد حذف او را دارد. این مرد با مرور زندگی خود جنایاتی را شرح می‌دهد که سرنوشت امروزش را رقم زده است.

اما «خط» که گهگاه طنز لطیفی نیز در آن پنهان است به کشمکش در دو جبهه جنگ می‌پردازد. در یک سو یکی از رزمنده‌های ایرانی هر روز با سماجت تمام با تویوتایش، زیر آتش دشمن، برای نیروهایی ایرانی غذا می‌آورد، و در سوی دیگر، فرمانده عراقی تاب تحمل این حرکت را ندارد و برای منهدم کردن این تویاتا، ده روز مرخصی جایزه تعیین می‌کند. داستان بسیار جذاب پیش می‌رود و آن‌چه می‌خواهد بگوید را با ظرافت در عناصر داستان می‌پیچد.

اساسا ساسان ناطق نویسنده‌ای است که لااقل در این مجموعه توانایی بسیار برای داستانی کردن مضامین و محتواها از خود نشان می‌دهد. عناصر با توجه و دقت در کنار هم می‌نشینند و با نثری پاکیزه و روان قصه را پیش می‌برند. شیرین‌زبانی ناطق جایی بیشتر به دل می‌نشیند که می‌بینیم در آثار او اثری از شعارهای دم دستی نیست و نگاهش به داستان حرفه‌ای‌ است.

همچنین است رفتار او با موضوعش در داستان زیبای «کراوات». این داستان که آخرین داستان این مجموعه است، کوتاه‌ترین آن‌ها نیز هست. «کراوات» برخلاف سه داستان دیگر این مجموعه که حول جنگ می‌چرخند، مسئله‌ای اجتماعی را طرح می‌کند و به دنبال کالبدشکافی اشخاص درگیر در ماجرایش است. داستان که در حال و هوای پس از جنگ می‌گذرد و نگاه سنگین جامعه به نشانه‌های فرهنگی غرب را باز می‌تاباند.

حرف پایانی این نگاه سریع به مجموعه‌ «در آفریقا همه چیز سیاه است»، می‌تواند این نکته باشد که ساسان ناطق در این کتاب تمام توجه خود را بر خلق نگاه متفاوت به موضوعات مهم این سال‌های ادبیات داستانی ایران گذاشته، و در باورپذیر کرن آن‌ها برای مخاطب نیز موفق عمل کرده است.