شهرستان ادب: سومین کلاس از دومین اردوی آموزشی بانوان آفتابگردان دورۀ ششم با حضور قربان ولیئی برگزار شد.
قربان ولیئی سخنان خود را با محوریت «اندیشه و شیوۀ سرایش شعر سعدی» با خواندن غزلی از این شاعر بزرگ آغاز کرد. او گفت: «ما سعدی را یکی از پنج قلۀ شعر فارسی میدانیم. میتوان گفت سعدی در میان شاعرانی چون حافظ، فردوسی و نظامی منحصربهفرد است. زیرا در همۀ قالبهای قصیده غزل و مثنوی به شکل شگفتآوری عمل کرده است. سعدی را میتوان یکی از پیغمبران شعر فارسی دانست.»
او شعر سعدی را در سه مبحث زبان، زیبایی شناسی و محتوا قابل بررسی و ارزیابی دانست که به اعتقاد این شاعر سعدی در هر سه جنبه از موارد ذکر شده به گونهای منحصربهفرد عمل کرده است.
ولیئی در شرح عنصر زبان در شعر سعدی گفت: «زبان درواقع متشکل از واژگان و نحو است و کلمه و نحوۀ چینش آنها همه از عناصر زبان هستند. سعدی از نظر واژگان کار خارقالعادهای انجام ندادهاست. واژگانی که سعدی در شعر خود بهکارگرفتهاست کاملا معمولی هستند و از این جهت شعر او از مولوی و حافظ عقبتر است. البته کاملا واضح است که سعدی در کاربرد این واژگان ساده، رایج و آشنا عمد داشتهاست و به همین دلیل میتوان شعر سعدی را سهل و ممتنع دانست. اشعار سعدی از جمله آثاری است که میتوان از آن نحوۀ سخن گفتن را آموخت و حتی در عرصۀ شاعری الگوبرداری کرد.»
او در ادامه به شرح این مسئله پرداخت که: «قصۀ هنر، قصۀ زیبایی است و هر شخص هنرمند یا شاعر در پی آفرینش این زیباییهاست. این آفرینش به دو روش اتفاق میافتد روش پیرایش که از طریق کاستن صورت میگیرد و آرایش که با افزودن برچیزی اتفاق میافتد. هنر سعدی را در سرودن شعر میتوان از نوع اول یعنی پیرایش و هنر حافظ و خاقانی را درخلق آثارشان از نوع دوم یعنی آرایش کلام دانست.» او افزود: «مسلم است که زیبا ساختن از طریق پیرایش دشوارتراست. شعر سعدی در اوج سادگی زیباست. تاریخ شاهد بر این امر است که شعر سعدی به دلیل پیراستگی و سادگی است که باقی ماندهاست. اثری هنری که منشأ آن الهام باشد لاجرم ساده است. هستی و وجود نیز همینگونه است وقتی دروغ در کار باشد این اتفاق نمیافتد.» او در توضیح مبحث معانی آن را از موثرترین و ژرفترین دانشهای آدمی دانست و گفت: «شعر سعدی در نحو و معانی و بدیع اتفاق میافتد. بدیع همان تناسبهای لفظی و آرایههای ادبی است. سعدی در انتخاب زبان شاعرانهاش بسیار هوشمندانه عمل کردهاست. او نبوغ فراوان داشته و به همین دلیل با تفکر در این موضوع که چه زبانی میتواند آینده را تسخیر کند، این زبان را برای سرودن انتخاب کرده است.»
ولیئی در اشاره به مباحث زیباییشناسی در شعر سعدی اشعار او را اثری میداند که تقریبا صنایع ادبی چندانی در آن استفاده نشده است و از میان صنایع ادبی رایج، صنعت تضاد متداولترین صنعت به کار گرفته شده در اشعار سعدی است.
این شاعر در بررسی محتوای اشعار سعدی گفت: «اشعار سعدی هم معانی عرفانی را در برمیگیرند و هم معانی عاشقانه را. میتوان گفت شعرسعدی مردد میان عشق و عرفان است. غزل سعدی کوششی است معطوف بر انسانی کردن خدا. او میخواهد خدا را از حالت دسترسناپذیری خارج کند. شعر سعدی اخلاقمحور است. ادب مهرورزی و اخلاق عاشقانه مهمترین عنصر شعر سعدی است. او کارکرد عشق را عبور آدمی از خود میداند. هنگامیکه سعدی از عشق انسان سخن میگوید در واقع اشاره به عشق کیهانی دارد یعنی عشقی که معطوف به همۀ هستی است.»
او در پایان گفت : «یکی از نیازهای زمانۀ ما سعدی است. شاعران بزرگ ما درواقع سخنگوی وجدان ایرانیاند و برای دانستن اینکه شعر کدامیک از آنها میتواند نجات بخش ما باشد، باید به اوضاع زمانه نگریست.»