وز نافه بوی زلف پیمبر به من رسید

اوحدی کرمانی از شاعران به‌نام قرن هفتم است. او از بزرگان صوفیه بود كه در بردسیر كرمان متولد شد. در شانزده سالگى به بغداد رفت و در مدرسۀ حكاكیۀ بغداد به فراگیرى حدیث و فقه پرداخت و پس از درگذشت استادش همان‌جا به تدریس پرداخت. بعد از مدتى، تدریس را رها كرد و به ریاضت پرداخت و در آخر، قصد سفر مكه و زیارت خانۀ خدا كرد. مدتى در بغداد حیران و سرگردان به هر جایى مى‏رفت و از همین رو به جنون متهم شد. سپس به خدمت ركن‏الدین سجاسى رفت و مرید وى شد. از شیخ ركن‏الدین خرقه و اجازۀ ارشاد گرفت و ظاهراً با دختر وى ازدواج كرد. در خوارزم با شیخ نجم‏الدین كبرى ملاقات كرد و با محیى‏الدین عربى، شمس تبریزى و سعدالدین حموى مصاحب بود. گویا با سلطان جلال‏الدین خوارزمشاه و پادشاه شروان نیز ملاقات داشته. مستنصر خلیفۀ عباسى مرید او بود و در سال 632 ق از سوى خلیفۀ بغداد به پیشوایى صوفیان بغداد در رباط مرزبانیه منصوب شد. فخرالدین عراقى و اوحدى مراغه‏اى از شاگردان او بودند. وى مدام به چله‏نشینى و ریاضت مشغول بود. در سرودن شعر فارسى به سبك عرفا بسیار توانا بود و رباعیاتش در تصوف بسیار شهره است و بسیارى از آنها به اسم عمر خیّام معروف شده است. تاریخ درگذشت اوحدی را سال 635/636 هجری قمری ذکر کرده‌اند و محل دفنش در صالحیۀ دمشق در جوار قبر شیخ محیى‏الدین عربى است. 

اوحدی در این قصیده به مدح پیامبر اکرم(ص) پرداخته است:

فی‌الموعظة و تخلصه فی‌النعت و المناقب

 

 دوش از نسیم گل دم عنبر به من رسید

دل چون ز سر محرم اسرار انس شد

وهمم ز ریگ یثرب قربت چو برگذشت

دل را به لب رسید ز غم جان و عاقبت

از من جدا شد و چو من از من جدا شدم

از دست ساقیی، که از آن دست کس ندید

نامم رواست، گر چو خضر، جاودان بود

با من به جنگ بود جهانی و من به لطف

چون بی‌سبب خلیفه نسب بودم، از قدیم

در قلب‌گاه نطق چو کردم دلاوری

هر کس نصیبه‌ای ز تر و خشک روزگار

در صدر نطق حاجب دیوان منم، که من

دست خرد چو نقل سخن را نصیب کرد

غواص بحر فکر منم ورنه از کجا

با این پیادگی، که تو بینی، کم از زنم

این نیست جز نتیجۀ زاری وزانکه من

از اوحدی شنو که: به چل سال پیش ازو

صد خرمن تمام ببخشیدم از کرم

از علت ضلال دلم تن درست شد

لوزینهٔ حدیثم از آن نغز طعم شد

سری که داد ناطقه با اوحدی قرار