شهرستان ادب: نقد کتاب «خبرهای خوب» سروده مریم کرباسی در خانه انقلاب اسلامی اصفهان برگزار شد. در این جلسه که روز شنبه دهم مهر ماه برگزار شد، علی‌محمد مودب، شاعر سرشناس انقلاب در کنار حسن صنوبری، شاعر و منتقد و سیدوحید سمنانی، شاعر، این مجموعه را نقد و بررسی کردند.
در ابتدای این جلسه، علی‌محمد مودب با اشاره به اهمیت شعر در تاریخ کشورمان اظهار داشت: «در کشوری که هنر اولش شعر است باید تولد یک شعر هم گرامی داشته شود چه برسد به یک کتاب. در سال‌های اخیر بحث زیادی درباره موضوع شعر شده است، و خوشبختانه همه متفق‌القول معتقدند که شعر ثروت ملی ماست. شعر مهم‌ترین جایی است که انسان ایرانی عصاره تجربه‌ها و زیست خود را می‌نویسد و مکتوب می‌کند و برای آیندگان به جا می‌گذارد.»
گرامی‌داشت ثروت ملی
این شاعر ادامه داد: «شعر می‌تواند اطلاعات، تحلیل‌ها، احساس‌ها و حتی اوهام ما را ضبط کند و نحوه مواجهه ما با جهان را به دیگران گزارش کند. تولید شعر ما در سال‌های اخیر وضعیت مناسبی داشته است و البته خود ما نیز باید این را ارج بنهیم. من اگر از تهران به اصفهان آمده‌ام تا تولد یک کتاب شعر را تبریک بگویم حس نمی‌کنم از طی کردن این مسیر ضرر کرده‌ام. این اتفاق باید در رسانه‌های ما نیز بیفتد تا جامعه ما به این موضوع پی ببرد که به این به بخش از میراث ما بی‌توجه شده است.»
مودب با انتقاد از دست کم گرفتن شعر و هنر در جامعه امروز تأکید کرد: «امروزه افرادی که به سفر می‌روند وقت زیادی برای یافتن یک شال یا سوغاتی می‌کنند، آیا همین مقدار وقت برای یافتن یک اثر هنری هم می‌کنند؟ در فرمایش‌های بزرگان ما نیز طی سال‌های اخیر تأکید شده است که باید مصرف فرهنگی ما بالا برود و انسانی که اهل فرهنگی است به فرهنگ مصرفی تن نمی‌دهد. انسانی که نیاز به اندیشه، دانش و احساس‌های متعالی را در ذهنش حس می‌کند انسان فرهیخته‌تری است، چنین شخصی به راحتی توسط مدها و بازی‌های فرهنگ مصرفی مدیریت نمی‌شود. بنابراین تبریک تولد یک کتاب امر مهمی است و رعایت شأن کتاب است. این البته یک ارضای یک امر نفسانی نیست بلکه توجه به بخشی از تمدن است که ما ایجادکننده آن هستیم. ما متولی آن هستیم و نگه داشتن حرمتش هم با ماست.»
مادری، گمشده امروز ما
مودب سپس به مجموعه شعر «خبرهای خوب» پرداخت و درباره ویژگی‌های شعر مریم کرباسی گفت: «یک ویژگی مهم شعر خانم کرباسی این است که از زندگی و زیست خودش می‌گوید و آن را تبدیل به متنی ادبی می‌کند. او شاعری بسیار عاطفی است اما مسلط به تکنیک نیز هست، چون ما غالبا دیده‌ایم که شاعران مسلط به تکنیک وقتی احساساتی و عاطفی می‌شوند انسجام فرمی شعرشان از دست می‌رود.»
سراینده مجموعه شعر «عاشقانه‌های پسر نوح» به برخی مفاهیم شعر کرباسی در مجموعه جدیدش اشاره کرد و توضیح داد: «در بعد عاطفی شعرشان می بینیم که مفهوم مادر به هر بهانه‌ای در شعرشان حضور دارد، یا به صورت مادر شاعر یا مادر شهید. "مادری" از جمله کلیدواژه‌های برجسته در شعر خانم کرباسی است. مفهوم مادری از جمله گمشده‌های امروز ما نیز هست. شاعر در اینجا می‌تواند منشأ الهام برای هنرمندان حوزه‌های دیگر باشد تا با استفاده از مثلا همین مفهوم مادری آثاری در حوزه تصویر یا گرافیک بسازند.»
مودب ادامه داد: «یادمان نرفته است که چند دهه قبل شهریار در شعر "ای وای مادرم" تصویری از مادری نگران فرزند ارائه کرده است، این نوع مادری کردن دیگر به نظر می‌رسد با تغییر سبک زندگی در بعضی خانواده‌ها فراموش شده است و رابطه مادر و فرزند دچار بحران شده است. شعر می‌تواند این مفاهیم را دوباره به یاد افراد بیاورد، او با احیای سنت‌های در حال انقراض و روش‌های زیستی فراموش شده را برجسته می‌کند، بخصوص در دوران ما که تقابل ما با جهان زیاد شده است و ما مدام در اسیدپاشی‌های رسانه‌ها رنگ عوض می‌کنیم.»
امام عصر (ع) و پدر
این شاعر سپس با اشاره به اهمیت برگزاری رونمایی برای مجموعه‌های شعر تأکید کرد: «به نظر من حتی برای یک کار هم می‌شود جلسه بزرگداشت برگزار کرد. در شهرستان ادب نیز به دوستان گفته‌ام که گاهی وقت‌ها برای یک شعر تک جلسه برگزار کنیم تا منتقدان بیایند و درباره آن حرف بزنند. این تک شعر حاصل دو سال مشاهدات یک شاعر است و او آمده در چند سطر مشاهدات خود را در دل یک شعر ریخته است، مثل شعر "مولا ویلا نداشت" علیرضا قزوه که نقدی بود بر احوالات آن روز جامعه.»
مودب بار دیگر به اهمیت خانواده در شعر کرباسی پرداخت و گفت: «در شعر خانم کرباسی خانواده با همه اجزای آن، از پدر و مادر تا همسر و بقیه، بسیار محترم است، این شعری است اصیل، سالم و خاص که من نظیرش را به ندرت دیده‌ام. شاعر به این ثروت‌ها توجه کرده است. من همیشه به شاعران جوان می‌گفتم که اگر می‌خواهند شاعر خوبی شوند ابتدا باید پدر و مادر خود را بشناسند، چون پدر و مادر همه چیزند. بعد هم دیدم که حاج آقا دولابی عارف گفته بود که کسی که می‌خواهد امام زمان را بشناسد اول باید پدر خود را بشناسد. امیدوارم "خبرهای خوب" خانم کرباسی ادامه پیدا کند، و چنین شعرهایی را از او بیشتر بخوانیم.»
شناخت، کلید شعر
در ادامه این جلسه رونمایی، حسن صنوبری، شاعر و منتقد ادبیات به اهمیت شناخت شاعر از موضوع شعر خود اشاره کرد و توضیح داد: «در میان شعرهای خانم مریم کرباسی آن دسته از شعرهایش که با موضوع امام رضا و خانواده شهدا سروده شده است بسیار درخشان از کار درآمده است. در شعر آیینی ما می‌توانیم برای هر کدام از اهل بیت شعر بگوییم اما چون شعر با زندگی پیوند دارد شاعر آن حضرت و محضری را که درک کرده است بهتر وصف می‌کند. دیدن آن عالم و حس زیارت تأثیر زیادی دارد.»
وی افزود: «درباره خانواده شهدا نیز به همین صورت است: خانم کرباسی آن خانواده‌هایی را که دیده است یا با آنان نسبتی دارد یا به هر صورت آنان را بیشتر می‌شناسد درباره‌شان اشعار بهتری سروده است. و درست به همین خاطر است که شعر او متمایز است با آن شعرهایی که بنابر مناسبت تقویم سروده شده‌اند. شعرهای او زنده است و طراوت دارد و این امتیاز دلیلش همان شناخت است.»
به گفته صنوبری، «من هر کدام از شعرهای خانم کرباسی را خواندم، بخصوص غزل ابتدای کتاب که برای امام رضا (ع) سروده است و شعری که برای پدر شهید سروده است و عنوان کتاب از آن گرفته شده است، پیش از آن‌که این دو شعر را تحلیل کنم متوجه شدم که آن‌ها را دوست دارم. گاهی شعر را لازم است ابتدا تحلیل کنیم تا متوجه ارزشش بشویم اما اشعار بزرگ از جمله سروده‌های کلاسیک قبل از آن‌که به مرتبه تحلیل و بررسی برسند دوست‌داشتنی هستند. شعر حافظ را هر کسی می‌تواند دوست بدارد، بدون آن‌که نیازمند تحلیل باشد، شاید بسیاری از افراد نتوانند شعر را نقد کنند.»
حرم بدون کبوتر و آهو
این منتقد ادبیات افزود: «دلیلش هم این است که اصلی وجود دارد که باید باشد، و اندیشه‌ها و گرایش‌ها موضوعی فرعی هستند. آن اصل هم داشتن عاطفه خیال‌انگیز و طبع روان است. شاعر آیینی اول باید شاعر باشد و سپس شاعر آیینی. شاعر اجتماعی نیز به همین صورت است. بیشتر اشعاری که ما می‌خوانیم و همان اول آن را نمی پسندیم دلیلش فقدان این اصل است: شاعر طبع روان ندارد و هنوز برادری خود را با عالم شعر ثابت نکرده است. اما شاعر چنین شعری مطالعه خوبی دارد و بنابراین از سروده‌های او به لحاظ فنی می‌توان دفاع کرد اما دوست‌داشتنی نیست.»
او با اشاره به آشنایی مریم کرباسی با فنون ادبی توضیح داد: «شعرهای خانم کرباسی با آن‌که ایشان آشنا به تکنیک هستند و دارای سواد ادبی، اما نقطه قوت آن‌ها از تکنیک نیامده است بلکه از طبع روان، حس و عاطفه شخصی شروع شده است. این گوهری است که اندوختنی و اکتسابی نیست.»
صنوبری سپس یکی از اشعار مجموعه «خبرهای خوب» را که برای امام هشتم (ع) سروده شده است مثال زد و درباره علت برجسته بودن این سروده کرباسی اظهار داشت:«درباره امام رضا (ع) شعر بسیار سروده شده است، طوری که جمع کردن تمامی آن‌ها شاید ناممکن باشد. غالب آن‌ها نیز دارای مضامین و تصاویر تکراری از جمله آهو و کبوتر حرم و امثال آن، بدون هیچ دقت زیبایی شناسی است. اما شعری که خانم کرباسی سروده است وضعیت متفاوتی دارد. شاعر دوربینی رو به روی حرم گذاشته است و با دور تند تصاویر را ضبط کرده است، شبیه کاری که در مستندها زیاد دیده‌ایم. او احوال کلی حرم را از بالا روایت کرده است. شعر را می‌خوانیم و حس می‌کنیم خودمان در زیارت شرکت کرده‌ایم. این کار را در آثار کلیشه‌ای ندیده‌ایم.»
ماندگار در عصر تلگرام
در ادامه وحید ایران‌نژاد، همسر خانم کرباسی که خود نیز زمانی دستی در سرودن شعر داشته است از زندگی مشترک شان و نسبت آن با سروده‌های کرباسی گفت. سپس وحید سمنانی، شاعر در صحبت‌هایی کوتاه، برخی اشعار «خبرهای خوب» را دارای خصلت ماندگاری دانست. این شاعر ابتدا گفت: «امروز در دوران وفور شاعر هستیم اما اشعار برجسته کمتر سروده می‌شوند، همان‌طور که استاد مودب گفتند یک شعر خوب هم می‌تواند جوهره شاعر را نشان بدهد.»
سمنانی سپس یکی از غزل‌های این مجموعه شعر را از جمله آثار برجسته دانست و توضیح داد: «من با خواندن «خبرهای خوب»، یکی دو کار خوب دیدم که جای صحبت دارد، یکی غزل با مطلع «بیقرارم چقدر دلتنگم، کاش می‌شد قرار بگذاری» که شعری است تکنیکی و در عین حال صمیمی. بیشتر شعرهای این کتاب البته شعرهایی هستند که تقدیمی است، یعنی شاعر مخاطب خود را می‌شناسد. این شعر از گونه شعرهای تقدیمی هم نبود ولی می‌توان از آن لذت برد. چنین شعرهایی از گونه شعرهای تلگرامی هم نیست که امروز نوشته می‌شوند و فردا فراموش می‌شوند.»
در پایان جلسه رونمایی، مریم کرباسی، سراینده «خبرهای خوب» نیز در سخنانی ضمن تشکر از برگزاری جلسه رونمایی برای این کتاب گفت: «بسیار به مادرم مدیون هستم و برغم فوت ایشان، همچنان او را در کنار خودم می‌بینم. او اولین مخاطب اشعار من بود و بسیار تشویقم می‌کرد. متأسفم که در زمان حیات ایشان، به آن درجه از موفقیت نرسیدم تا او شاهدش باشد.» او سپس از پشتیبانی همسرش نیز سپاس‌گزاری کرد و در پایان یکی از سروده‌های خود را که الهام گرفته از زندگی مشترک خودش بود برای حاضران در انجمن نارنج خواند. در پایان این نشست نیز مجموعه شعر «خبرهای خوب» با حضور شاعران رونمایی شد.