شهرستان ادب به نقل از خبرگزاری تسنیم، شهرستان ادب از زمان تأسیس خود در اوایل دهه 1390 در 3 بخش دفتر شعر، دفتر ادبیات داستانی و دفتر موسیقی فعالیت‌های قابل توجهی داشته است. بسیاری از شاعران و نویسندگان جوان به واسطه آثارشان در این انتشارات معرفی شده و بیشتر شناخته شدند.
جشن 10 سالگی این مؤسسه فرهنگی هنری فرصت خوبی بود تا درباره فعالیت‌های آن گفت‌‌وگویی با مرتضی حیدری آل کثیر، شاعر خوزستانی داشته باشیم. این چهره ادبی که سروده‌های آیینی زیادی دارد، به واسطه تسلطش بر زبان عربی، اشعار زیادی نیز به زبان عربی سروده و در موسیقی نیز فعالیت کرده است.
در زیر این گفتوگو را می‌خوانید:
به نظرتان فعالیتها و برنامه‌های مختلف شهرستان ادب تا چه حد توانسته به جریان ادبیات انقلاب کمک کند؟
ارزیابی کارنامه مجموعه‌ای مثل شهرستان ادب نیازمند واکاوی‌های زیاد و مجالی بیشتر از این گفتوگو است که باید از جوانب مختلف هم نقاط قوت آن را بررسی کرد و هم احیاناً اگر نقاط ضعفی در کار مؤسسه وجود دارد را بررسی کرد. این ارزیابی دقیق به پویایی بیشتر این مجموعه کمک می‌کند. من فکر میکنم دوستان عزیز شهرستان ادب برای ادامه مسیر بیشتر نیازمند نقد سازنده‌اند تا تعریف و تمجید ما. وقتی شخصیتی مثل رهبری انقلاب فعالیت این مجموعه را تأیید و حمایت می‌کند، ما به کمال و ارزش و جایگاه شهرستان ادب پی میبریم، منتهی ایشان ولی مسلمین‌اند و تعریفشان بیشتر ناظر به جهت حرکت و مسیر کلی شهرستان ادب است، نه بررسی تخصصی و موشکافانه که نیاز هر مجموعه‌ای است.
نقد و بررسی دقیق تخصصی شهرستان ادب باید توسط مخاطبان، شاعران، نویسندگان، اساتید و مرتبطین با مؤسسه شهرستان ادب صورت گیرد. اما به صورت کلی باید بگویم کسانی که مدیریت دفاتر این مؤسسه را دارند به دلیل اینکه سال‌های زیادی تجربه‌های زیادی اندوختهاند و شناخت خوبی از فضای ادبیات دارند، در بسیاری از برنامه‌ها موفق بوده‌اند و مسیر درستی طی کرده‌اند. شهرستان ادب در این سال‌ها مروج شعری اندیشهورز و شعری در خدمت ارزشها بوده است. جریانی متعلق به ارزش‌های ملی و میهنی و انقلابی ما بوده است که نیازمند نوعی رواداری و احترام به سلایق گوناگون بوده است.
به نظرم در جریان شعر انقلاب باید بستری را فراهم کنیم که همه خودشان را در این حرکت شریک بدانند و در این جریان نقش‌آفرینی کنند. عملکرد ما طوری نباشد که بعضی‌ها به دلیل صف‌بندی‌ها از ما دور شوند. البته این سخن من به این معنی نیست که شهرستان ادب چنین عملکردی داشته است ولی از آن جهت که ما بعضی اوقات دلبستگی به انقلاب و احصارگرایی در انقلاب را با هم قاطی میکنیم، خوب است که به این مسئله توجه کنیم. بعضی‌ها در جریان فرهنگ انقلاب، عده‌ای از دوستان را به خاطر بیان جمله‌ای که به مذاق‌شان خوش نیامده از دایره انقلاب بیرون می‌کنند، درحالی که امروز بیشترین نیاز را به رواداری داریم. خوشبختانه استاد علی‌محمد مؤدب نشان داده‌اند که چه به صورت شخصی و چه به صورت مدیریتی دارای وسعت دید و نیز حسن نیت و سعه صدر فراوانی‌اند که در بسیاری از فعالیت‌های شهرستان ادب نمود خوبی داشته است.
بعضی وقت‌ها اتفاق افتاده که خود من از قضیهای برآشفته و حتی عکس‌العمل هم نشان داده‌ام، اما وقتی با ایشان مشورت کرده‌ام با منظر دیگری مواجه شده‌ام. یعنی بسیاری از اوقات که از مسئله‌ای گله داشته‌ام، آقای مؤدب به من گفته است که مواظب باش، این حرفت به فلانی برنخورد، یا اینکه اینجا عصبانی بودی و بهتر است فلان‌طور عمل کنی. یعنی عملاً خود ایشان در موارد بسیاری اهل سعه صدر و همدلی ایجاد کردن و تعادل بخشیدن به رفتارهای دیگر دوستان است. حرف من این است که شهرستان ادب همین رویه را حتی درباره کسانی که مخالفان آن‌اند، بیشتر از پیش سرلوحه خود قرار دهد. چه کسانی که مغرضانه حرف می‌زنند و چه کسانی که دلسوزانه شهرستان ادب را نقد می‌کنند.
گاهی تعداد مخالفان هم کم نیست که مشخص است؛ طبیعتاً سنگ‌ها به سوی قطاری که حرکت می‌کند پرتاب می‌شود، نه قطاری که ایستاده است. بنابراین من فکر میکنم جمع کردن سنگ‌هایی که از سر دلسوزی یا حتی مغرضانه پرتاب می‌شوند، می‌تواند کمک زیادی به اصلاح و رشد و پیشرفت شهرستان ادب داشته باشد. اگر بخواهم این مقدمه طولانی را جمع کنم باید بگویم خوب است شهرستان ادب مخالفت‌ها و نقدها را مثل نعمت بپندارد و به آنها واقعاً گوش کند.
شما تا همین اواخر در خوزستان تشریف داشتید که یکی از استان‌های دور از مرکز کشور است. دور بودن از مرکز ممکن است باعث شود که به بسیاری از امکانات دسترسی نداشته باشید. میخواهم بپرسم شهرستان ادب در این 10 سال اول چقدر رشد شعر انقلاب در استان‌های محروم ما کمک کرده است؟
به مناسبت جشن 10 سالگی شهرستان ادب سعی کردم متنی برای صفحه اینستاگرام خودم بنویسم و با عنوان «شهرستان ادب» کمی بازی کنم و حرف بزنم. عنوان شهرستان ادب برای این مؤسسه بسیار زیرکانه و خوب انتخاب شده است. شهرستان ادب توانسته شهر و شعر را از انحصار تهران خارج کند، آن را با دیگر شهرهای ایران به اشتراک بگذارد و تقسیم بکند. هچنین واژه «ادب» بسیار برازنده مدیریت و بچه‌های این مؤسسه است. این انتشارات توانسته در حوزه شعر و داستان استعدادهایی که در شیراز و در خوزستان و در شهرهای دیگرند را شناسایی کند و با تربیت و حمایت از آنها جریانی جدید پدید آورد.
برای قضاوت کارنامه شهرستان ادب باید انتشارات، آثار منتشرشده، اردوها، کلاس‌ها و برنامه‌های مختلف مؤسسه مورد بررسی قرار بگیرد که واقعاً بسیار زیادند. خود ما در سال 1392 یا 1393 بود که با حمایت دوستان شهرستان ادب توانستیم انجمن آفتاب را در خوزستان راه‌اندازی کنیم و روحی دوباره در کالبد شعر خوزستان بدمیم. چند سالی هم مسئولیت این انجمن برعهده من بود که در همین مدت فضای خیلی خوبی در خوزستان ایجاد و حتی باعث شد انجمنهای دیگر هم تشویق به رقابت با ما شوند و به تکاپو بیفتند. قبل از اینکه ما انجمن آفتاب را تأسیس کنیم، خیلی از انجمنها تعطیل شده بودند و اصلاً جلسه‌ای نداشتند ولی وقتی استقبال از انجمن آفتاب را دیدند، دوباره فعالیت‌شان را شروع کردند و فعال و پویا شدند. رقابت دوستانه‌‌ای بین ما شکل گرفت، با هم رفت و آمد داشتیم و اتفاقات خوبی رقم خورد. من فکر میکنم رویه‌ای که شهرستان ادب در شهرستانها اتخاذ کرده اتفاق خیلی خوبی است و ثمرات بسیار زیادی برای شعر و ادبیات کشور دارد.
شما سالهاست که شعر عربی میگویید و در حوزه موسیقی هم فعالیت میکنید. به نظر شما چقدر نیاز است که شهرستان ادب در حوزه شعر عربی یا ترکی هم فعالیت داشته باشد؟ چه در حوزه آموزش و انتشار آن، چه در حوزه نقد و پژوهش و چه ارتباط با شاعران عرب زبان در کشورهای اسلامی. چون فکر میکنم ما در این حوزه با کمبود محتوا و برنامه مواجهیم.
اتفاقاً خود من با 500 گروه در ایران ارتباط دارم که با من تماس می‌گیرند و از من برای تولید سرود و موسیقی شعر عربی میخواهند. می‌روند و اثری می‌سازند که مثل کتاب‌های به دردنخوری که باید تبدیل به خمیرشان کرد، تنها می‌توان آها را یکبار شنید و آرشیوشان کرد! عموم کارهای دوزبانه یا عرب‌زبان که در ایران ساخته می‌شود، نمیتوانند مخاطب عرب‌زبان را جذب کنند. دلیلش هم این است که این شعر عربی بر ساختمان موسیقیایی فارسی و داخلی سوار می‌شود که دچار نوعی ناهمگونی می‌شود، فصاحت ندارد و موفق نمی‌شود.
من توفیق داشتم که با همکاری شهرستان ادب 2-3 کار بسازیم که به خاطر استفاده از خوانندگان عرب‌زبان تاحدودی موفق بوده‌اند و این موفقعیت در قیاس با کارهایی که در ایران ساخته می‌شود بالاست اما بازهم در قیاس با آثاری که در خود کشورهای عربی ساخته می‌شود، هنوز خیلی جای پیشرفت دارد.
دفتر موسیقی شهرستان ادب قدمت زیادی ندارد، اما به نظر می‌رسد تأسیس آن در شهرستان ادب تصمیم درست و خوبی بوده است و می‌تواند بعضی خلأها را پر کند. برای مثال موسیقی و محتوای صوتی خوبی برای جهان اسلام نداریم و شهرستان ادب می‌تواند در این زمینه فعالیت کند. موافقید؟
بله. نشانههایی از اتفاقات خوب در دفتر موسیقی شهرستان ادب میبینم که به مرور باید با رفع اشکالات و ارتقای کیفیت آثار کمک بیشتری به موسیقی مورد نیاز امروز انقلاب داشته باشند. یکی دو تا از دوستان شهرستان ادب گفتند که قصد دارند آثار عربی خوبی در دفتر موسیقی شهرستان ادب تولید کنند که به نظر من از آب و هوا هم واجبتر است.
متأسفانه محتوا و خوراک فرهنگی خوبی برای همسایگان عرب‌زبان‌مان نداریم و هیچ پیوندی در حوزه فرهنگ و هنر و ادبیات برقرار نکرده‌ایم. این خلأ چقدر جدی و مهم است؟
بسیار زیاد.
به عنوان ام‌القراء جهان اسلام هیچ محصول فرهنگی برای جهان اسلام تولید نکرده‌ایم. بازنمایی و روایت وضعیت ایران و هزینه‌هایی که برای مقاومت و فلسطین داده است، به هیچ‌وجه اتفاق نیفتاده است. نگاه کشورهای حوزه خلیج فارس درباره حمایت ما از فلسطین فاجعه‌بار است و هیچ سنخیتی با واقعیت ندارد. آنها هیچ اطلاعی از هزینه‌هایی که ما به خاطر حمایت از فلسطین متحمل شده‌ایم و خبری از تلاش‌های ایران در حمایت از فلسطین ندارند. کشورهای عربی فکر می‌کنند ما هیچ کمکی نکرده‌ایم و این به وجهه ما آسیب زده است. تنها زبان هنر است که می‌تواند در این زمینه به کمک ما بیاید و ما هنوز از آن غافلیم.
البته در بعضی هنرها مثل کاریکاتور بهتر عمل کرده‌ایم اما شعر که از همه هنرها نسبت به مقاومت جوشانتر و روندهتر بوده است وضعیت خوبی ندارد. یک سالی هست که در مجمع شاعران مقاومت حرکتی را شروع کرده‌ایم و در چند اثر همکاری و هم‌افزایی خوبی هم با شهرستان ادب داشتیم که من همین‌جا از این دوستان به خاطر همکاری بی‌دریغ و بی‌چشم‌داشت‌شان در بحث قدس و مقاومت تشکر میکنم. فکر میکنم اگر این هم‌افزایی بیشتر باشد، میتوانیم به نتایج بهتری برسیم. ان‌شاءالله بعد از کرونا خدمت دوستان شهرستان ادب می‌رسیم و برای عملی کردن این برنامه‌ها صحبت و همفکری خواهیم کرد. دفتر موسیقی شهرستان ادب می‌تواند کارهای بر زمین مانده زیادی را شروع کند که یکی از مهم‌ترین قسمتها تولید محتوا و آثار شاخص و باکیفیت برای خارج از مرزهای جمهوری اسلامی است.